Những năm gần đây, khi luật sở hữu trí tuệ được xã hội quan tâm nhiều hơn; thì những vụ kiện tranh chấp bản quyền, tác quyền cũng được chú ý nhiều hơn. Một trong số đó là vụ tranh chấp bản quyền bài thơ “Gánh mẹ” giữa ông Trương Minh Nhật với Công ty TNHH Lý Hải Production và ông Đoàn Đông Đức (nghệ danh Quách Beem) vì việc sử dụng trái phép bài thơ “Gánh mẹ” do ông Nhật sáng tác từ năm 2014. Nó đã trở thành chủ đề “nóng” trên tất cả các kênh mạng xã hội, trang báo, trang tin tức luật pháp, … Vụ việc đã được Tòa án nhân dân thành phố Hồ Chí Minh thụ lý để giải quyết ngày 28/11/2019.

Cơ sở pháp lý của vụ kiện

Tháng 9 năm 2019, vụ tranh chấp bản quyền giữa nhà thơ Trương Minh Nhật và nhạc sĩ Quách Beem bùng nổ.

Trước đó, khi sản xuất bộ phim “Lật mặt: Nhà có khách”; công ty Lý Hải Production đã liên hệ với ông Đoàn Đông Đức (nghệ danh Quách Beem) xin phép được sử dụng bài hát “Gánh mẹ” trong bộ phim. Công ty đã được ông Đức đồng ý cho sử dụng bài hát miễn phí.

Tuy nhiên, đến tháng 12 năm 2019, 8 tháng sau khi bộ phim “Lật mặt” ra mắt; công ty Lý Hải Production đã bị kiện bởi ông Trương Minh Nhật (tác giả một bài thơ có tên “Gánh mẹ”)

Ông Nhật cho rằng ca khúc “Gánh mẹ” của nhạc sĩ Quách Beem là phổ nhạc từ bài thơ cùng tên của ông. Bên phía Quách Hải chưa hề xin phép ông để chuyển thể thành nhạc hay phim ảnh.

Vụ kiện tụng giữa Lý Hải và ông Trương Minh Nhật. Ảnh: baophunuthudo

Ở phía công ty Lý Hải Production (nhà sản xuất bộ phim “Lật mặt: Nhà có khách”) nói rằng: khi công ty kí kết hợp đồng với Quách Beem đã đồng ý rằng mọi tranh chấp về bản quyền phát sinh liên quan đến bài hát sẽ được bên Quách Beem giải quyết. Bên phía Quách Beem thì phản bác lại rằng ca khúc này là do bản thân nhạc sĩ sáng tác từ năm 2013. Bài hát đã được cấp giấy chứng nhận đăng ký bản quyền từ Cục bản quyền.

Do không giải quyết được tranh chấp bên ngoài tòa án nên các bên đã dẫn nhau lên tòa án nhân dân TP.HCM để giải quyết.

Tranh cãi bồi thường

Ông Nhật yêu cầu ông Quách Beem công bố lại tất cả các ấn phẩm có bài hát “Gánh mẹ”. Về phần tác giả phải để tên: nhạc Quách Beem, lời thơ Trương Minh Nhật. Đồng thời ông Nhật cũng kiện công ty ca sĩ Lý Hải. Ông đòi bồi thường 4 tỷ đồng kèm theo lời xin lỗi chính thức trên các đài báo vì hành vi ăn cắp tác phẩm trái phép; cùng với nhiều yêu cầu khác.

Nhận được yêu cầu đòi bồi thường với số tiền khổng lồ 4 tỷ đồng; công ty Lý Hải Production đã lên tiếng biện hộ rằng mình đã “làm đúng pháp luật”. Lý Hải – người đại diện của công ty cho rằng công ty Lý Hải Production chỉ là bên thứ ba trong vụ kiện này. Do đó công ty không phải là đối tượng bị kiện theo luật sở hữu trí tuệ.

Anh và công ty đã thực hiện đúng pháp luật khi kí kết hợp đồng sử dụng bài hát “Gánh mẹ” của nhạc sĩ Quách Beem. Anh không hề sử dụng bất cứ một câu thơ; câu chữ nào từ bài thơ “Gánh mẹ” của ông Trương Minh Nhật trong bộ phim “Lật mặt”. Công ty tiếp tục khẳng định sự hợp pháp của bài hát “Gánh mẹ” của nhạc sĩ Quách Beem. Công ty nói rằng “Ông Quách Beem là tác giả, chủ sở hữu tác phẩm “Gánh mẹ”. Ông đã được Cục bản quyền tác giả cấp giấy chứng nhận đăng ký bản quyền tác giả theo đúng quy định của pháp luật.”

Vậy nên Lý Hải và Lý Hải Production cho rằng họ hoàn toàn không dính dáng đến vụ tranh chấp bản quyền bài hát “Gánh mẹ” theo luật pháp. Do đó không phải chịu bất kì khoản bồi thường nào.

Tình tiết vụ kiện thăng hoa

Đáp lại lời giải thích từ phía Lý Hải và Quách Beem; ông Nhật cũng có sự thay đổi trong đơn khởi kiện của mình.

Sáng 18/8/2020, tại phiên xử sơ thẩm đầu tiên của vụ tranh chấp có tình tiết mới. Bên phía nguyên đơn là ông Trương Minh Nhật đã thay đổi yêu cầu khởi kiện. Ông đã giảm yêu cầu bồi thường từ 4 tỷ đồng xuống còn 825 triệu đồng. Đồng thời ông Nhật cũng bày tỏ mong muốn của mình không phải là ở tiền. Ông yêu cầu sở hữu quyền nhân thân đối với bài hát “Gánh mẹ”. Cụ thể là ông Nhật muốn đề tên ông như “nhạc: Quách Beem; thơ: Trương Minh Nhật” vào phần tác giả của ca khúc “Gánh mẹ”.

Tuy nhiên, bên Lý Hải Production và nhạc sĩ Quách Beem cũng thẳng tay từ chối yêu cầu bồi thường 825 triệu đồng của ông Nhật. Họ nói rằng yêu cầu bồi thường là “không có căn cứ để chứng minh”.

Kết Luận

Về cơ bản, vụ kiện xoay quanh bài thơ “Gánh mẹ” hay các tác phẩm văn học; nghệ thuật khác đều bắt nguồn từ việc không xác định được chủ nhân tác phẩm. Điều này cũng do cơ chế công bố tác phẩm; sản phẩm của pháp luật Việt Nam vẫn còn đang trên đường phát triển và còn nhiều thiếu sót. Điều cần thiết nhất bây giờ là xây dựng được một hệ thống công bố tác quyền đối với tác phẩm. Hệ thống này cần minh bạch đối với công chúng nhằm tránh các trường hợp kiện tụng trong tương lai.

-Monster Hunter-