Video game: chương trình máy tính hay tác phẩm nghệ thuật?

Giao diện trực quan của các trò chơi điện tử đã giúp cho tưởng tượng cho người chơi bay xa và đưa họ đến một thế giới mới đầy sống động. Trong suốt những năm 60 và 70, thành phần công nghệ thông tin (CNTT) trong những trò chơi điện tử luôn là những yếu tố được chú trọng nhất bới những nhà phát triển, nhưng với sự phát triển ngày càng nhanh trong lĩnh vực khoa học và công nghệ máy tính, ngày càng có nhiều yếu tố sáng tạo mới trong các trò chơi.

Vậy thì những tác phẩm này được phân loại như thế nào theo luật pháp? Chúng là các chương trình máy tính hay chúng là tác phẩm nghệ thuật? Việc xem xét cách các tác phẩm tương tác phức tạp này được quy định ở các quốc gia khác nhau là rất quan trọng vì những quy định được áp dụng có liên quan đến việc xác định các vấn đề quan trọng như quyền tác giả, tiền bản quyền, chuyển giao quyền và xác định vi phạm bản quyền.

Video game được quy định thế nào theo luật pháp?

Các trò chơi điện tử khác biệt so với các tác phẩm nghệ thuật ở chỗ chúng là sự kết hợp của các yếu tố nghe nhìn và phần mềm điều khiển các yếu tố nghe nhìn của trò chơi cho phép người chơi tương tác. Tính chất phức tạp và sự đặc thù của những thành phần phức tạp này gây khó khăn cho việc phân loại chúng theo luật pháp.

Về vấn đề quyền của tác giả, các đồng tác giả được công nhận hợp pháp của một bộ phim (ví dụ như người viết kịch bản, đạo diễn và nhà soạn nhạc) có nhiều điểm khác biệt so với những người tham gia phát triển những trò chơi điện tử (nhà thiết kế nhân vật và bối cảnh, nhà thiết kế hoạt ảnh v.v). Việc những cá nhân này có thể nắm giữ bất kỳ quyền SHTT nào trong trò chơi hay không sẽ phụ thuộc vào đóng góp của họ cho tác phẩm đó và các yêu cầu cụ thể của từng quốc gia.

Do đó, nhiều người có vai trò quan trọng trong quá trình phát triển game, chẳng hạn như nhà phát hành, người kiểm tra đảm bảo chất lượng cho trò chơi, những cá nhân đóng vai trò then chốt đối với thành công thương mại của trò chơi điện tử sẽ không được công nhận là người sáng tạo theo luật bản quyền. Rõ ràng, với tình hình hiện tại, khi xác định chế độ pháp lý nào phù hợp nhất để bảo vệ các tác phẩm này, cách tiếp cận tốt nhất là xem xét tầm quan trọng tương đối của các yếu tố kỹ thuật và sáng tạo khác nhau trong quá trình tạo ra trò chơi điện tử.

Để đối mặt với những lỗ hổng trong các đạo luật ở nhiều quốc gia cũng như việc nhiều điều luật khó có thể bắt kịp để phù hợp với những phát triển chóng mặt trong lĩnh vực trò chơi điện tử, ngành công nghiệp này đã thực hiện quá trình tự điều chỉnh.

Trên thực tế, nhiều khía cạnh của mối quan hệ giữa các nhà sản xuất trò chơi điện tử cũng như tác giả hoặc thậm chí là cả người chơi (chẳng hạn như thù lao hoặc tình trạng pháp lý của các yếu tố sáng tạo) được điều chỉnh bởi các thỏa thuận hợp đồng. Tuy nhiên, việc “hợp đồng hóa” bản quyền như vậy không đảm bảo được sự công bằng hợp lý về cách người sáng tạo được trả thù lao và liệu họ có nhận được phần doanh thu được tạo ra từ hoạt động khai thác thương mại các tác phẩm của họ hay không.

Nhận thức về sở hữu trí tuệ trong ngành công nghiệp sản xuất game

Ngành công nghiệp sản xuất trò chơi điện tử, đặc biệt là các trò chơi điện tử trên nền tảng di động, có một số lượng lớn các nhà phát triển trò chơi nhỏ, họ thường không được tiếp cận với các lời khuyên của chuyên gia SHTT về cách bảo vệ tài sản sở hữu trí tuệ của mình. Theo đó thị trường game hiện tại có rất nhiều công ty vừa và nhỏ khai thác các trò chơi điện tử với mục đích thương mại mà không thực sự sở hữu tất cả các quyền tác giả và quyền liên quan thích hợp.

Vì lợi ích của chính họ, của những người sở hữu quyền và sự phát triển lâu dài của ngành, các công ty này cần có những hiểu biết rõ ràng về quyền sở hữu trí tuệ để tránh các vấn đề pháp lý tốn kém cả về thời gian và tiền bạc. Họ có thể sẽ nhận ra rằng các quy tắc khác nhau được ưu tiên áp dụng ở các quốc gia khác nhau và chủ sở hữu quyền được công nhận đối với tác phẩm sẽ khác nhau theo từng quốc gia, tùy thuộc vào việc chúng được phân loại là một phần mềm hay là một tác phẩm nghe nhìn. Khi sự phát triển của ngành công nghiệp phát triển trò chơi điện tử toàn cầu tiếp tục tăng tốc, các quy định pháp lý cần thiết có thể sẽ rất khác so với những quy định được tạo ra từ trước với sự xuất hiện của hình thức khai thác thương mại mới, và tất cả chúng đều có thể liên quan đến quyền sở hữu trí tuệ.

Các hiệp ước quốc tế về hoạt động bảo vệ các yếu tố pháp lý liên quan đến trò chơi điện tử, người sáng tạo và nhà sản xuất trò chơi, sẽ giúp hạn chế các hành vi lạm dụng phát sinh từ những lỗ hổng trong quy định pháp luật của nhiều quốc gia, đồng thời hỗ trợ sự phát triển liên tục của ngành công nghiệp toàn cầu năng động và sáng tạo này.