Công ty Moderna và Viện Y tế Quốc gia Hoa Kỳ (NIH) đang tranh chấp gay gắt về việc ai xứng đáng được ghi công vì đã phát minh ra công thức chế tạo của vắc-xin ngừa COVID-19, một cuộc xung đột có tác động lớn đến việc phân phối vắc-xin lâu dài và hàng tỷ đô la lợi nhuận trong tương lai.

Vắc xin đã phát triển nhờ sự hợp tác kéo dài 4 năm giữa Moderna và NIH. Mối quan hệ đối tác này đã được ca ngợi rộng rãi khi loại vắc xin này được phát hiện có hiệu quả cao. Một năm trước, chính phủ đã gọi nó là “ vắc xin NIH-Moderna Covid-19 ”.

NIH và Moderna xác nhận cuộc xung đột đã “âm ỉ “ trong hơn một năm

Cơ quan cho biết ba nhà khoa học tại Trung tâm Nghiên cứu Vắc xin NIH gồm Tiến sĩ John R. Mascola (giám đốc trung tâm); Tiến sĩ Barney S. Graham (người gần đây đã nghỉ hưu); và Tiến sĩ Kizzmekia S. Corbett (hiện đang làm việc tại Đại học Harvard) – đã làm việc với các nhà khoa học của công ty Moderna để thiết kế chuỗi gen thúc đẩy vắc-xin tạo ra phản ứng miễn dịch. Khi làm đơn xin cấp bằng sáng chế, NIH đề nghị ghi tên 3 nhà khoa học của họ vào bằng sáng chế

Tuy nhiên, trong một đơn gửi lên Văn phòng Sáng chế và Nhãn hiệu Hoa Kỳ vào tháng 7, công ty Moderna cho biết rằng những cá nhân này không đồng sáng chế chuỗi gene thúc đẩy vắc xin tạo ra phản ứng miễn dịch. Đơn xin cấp bằng sáng chế ghi tên một số nhân viên của chính công ty là nhà phát minh duy nhất.

Tiến sĩ Barney Graham (bên trái), và đồng nghiệp của ông, Tiến sĩ Kizzmekia Corbett (bên phải), giải thích vai trò của các protein tăng đột biến với Tổng thống Biden tại Viện Y tế Quốc gia ở Bethesda, Md., vào tháng Hai (Ảnh: nytimes.com)

NIH đã đàm phán với Moderna trong hơn một năm để cố gắng giải quyết tranh chấp; Theo một quan chức chính phủ Mỹ, việc nộp hồ sơ vào tháng 7 của công ty đã khiến cơ quan bất ngờ. Nếu hai bên không đạt được thỏa thuận vào thời điểm bằng sáng chế được cấp, chính phủ sẽ phải quyết định vụ việc có đưa ra tòa hay không. Đây được cho là một cuộc chiến có thể rất phức tạp và tốn kém.

Cuộc tranh chấp không chỉ đơn thuần là những lời tán dương khoa học hay “cái tôi” của mỗi người. Nếu ba nhà khoa học của cơ quan có tên trên bằng sáng chế cùng với các nhân viên của Moderna, chính phủ liên bang có thể có nhiều tiếng nói hơn về các công ty sản xuất vắc-xin của Mỹ, do đó có thể ảnh hưởng đến những quốc gia được tiếp cận. Điều này cũng sẽ đảm bảo quyền gần như không bị kiểm soát để cấp phép công nghệ, có thể mang lại hàng triệu USD vào ngân khố liên bang.

Cuộc chiến diễn ra trong bối cảnh chính phủ Hoa Kỳ và các nơi khác đang ngày càng thất vọng về những nỗ lực hạn chế của Moderna trong việc đưa vắc xin của mình đến các nước nghèo hơn. Trước khi đưa sản phẩm ra thị trường, công ty Moderna đã nhận được gần 10 tỷ đô la tài trợ của người đóng thuế để phát triển vắc-xin, thử nghiệm và cung cấp liều lượng cho chính phủ liên bang.

Tiến sĩ. Mascola, Graham và Corbett từ chối bình luận. Nhưng trong các tuyên bố với The New York Times, NIH và Moderna xác nhận cuộc xung đột đã âm ỉ trong hơn một năm.