Tính từ thuở sơ khai của ngành công nghiệp game, ngành công nghiệp này đã có một bước tiến dài. Và sự phát triển đó gắn liền với sở hữu trí tuệ.
Vì sao sở hữu trí tuệ lại quan trọng với ngành công nghiệp game?
Khác với các loại hình công nghiệp sáng tạo khác, trò chơi điện tử là một sản phẩm không chỉ đến từ sự sáng tạo, mà còn là từ sự phát triển của công nghệ. Như vậy, game có thể là môt sản phẩm bao gồm hàng loạt các yếu tố phức tạp, như âm nhạc, biên kịch, phim ảnh, hoạt họa, tạo hình… Ngoài ra, các tựa Game còn là sản phẩm mang tính tương tác giữa con người tới phần mềm, phần cứng nhất định.
Qua đó, các trò chơi điện tử có thể được ra mắt với nhiều thể loại đa dạng. Sự đa dạng cũng thể hiện qua những yếu tố tạo nên các tựa game. Phụ thuộc vào nhà phát triển, các tựa game có thể có đồ họa chất lượng, âm nhạc sống động, các cắt cảnh chân thực được thể hiện bởi các diễn viên… Thậm chí, doanh thu từ ngành công nghiệp này còn có thể được so sánh với doanh thu từ lĩnh vực điện ảnh.
Bản thân các tựa game là sản phẩm sáng tạo, và chúng cũng được tạo nên từ hàng nghìn hàng vạn các yếu tố sáng tạo khác. Mỗi yếu tố đấy có thể được đăng ký sở hữu trí tuệ. Các yếu tố sáng tạo này có thể là các bản nhạc nền, các nhân vật (tạo hình…); cho tới các đoạn mã, các thiết kế liên quan tới hệ thống game như AI, chế độ khó dễ của trò chơi…
Nhờ vào hệ thống sở hữu trí tuệ, các tựa game sẽ được bảo hộ, nhằm đảm bảo lợi ích cho nhà phát triển khi các đối thủ hay các bên thứ 3 có hành vi vi phạm quyền của họ.
Các yếu tố sở hữu trí tuệ trong trò chơi điện tử
Bản quyền
Như đã liệt kê ở phía trên, các trò chơi có thể sử dụng hàng loạt các loại hình nghệ thuật khác nhau như âm nhạc, nhân vật, hoạt họa,… Và mỗi yếu tố đó đều có thể được đăng ký bản quyền.
Trong một trò chơi, các yếu tố có thể được bảo hộ dưới dạng bản quyền là:
– Mã nguồn
– Nhân vật
– Các mô hình tòa nhà
– Các bản đồ
– Các bản vẽ phác thảo
– Âm nhạc và hiệu ứng âm thanh
– Kịch bản, hội thoại và cốt truyện.
Phải nhấn mạnh rằng, luật bản quyền về cơ bản chỉ bảo vệ hình thức thể hiện của sản phẩm. Cần phải chú ý rằng, ý tưởng của trò chơi chỉ có thể được đăng ký bảo hộ bản quyền chỉ khi nó được thể hiện dưới một định dạng nhất định; và cùng một ý tưởng nhưng cách thể hiện khác thì không phải là vi phạm bản quyền.
Một trong những quyền tác giả quan trọng chính là quyền làm tác phẩm phái sinh. Đây là các tác phẩm được làm dựa trên một tư liệu có sẵn. Điều này cho phép các nhà phát triển được phép làm game dựa trên các ấn phẩm điện ảnh nổi tiếng, và ngược lại.
Theo đó, khi hoạt động liên quan đến lĩnh vực nghệ thuật, nhà sáng tạo cũng như các bên liên quan cần chú ý về vấn đề quyền làm tác phẩm phái sinh nếu không muốn vướng vào mâu thuẫn kéo dài nhiều năm như của họa sĩ Lê Linh và công ty Phan Thị, nhà sản xuất Ngô Thanh Vân và đạo diễn Phan Gia Nhật Linh đối với các nhân vật Trạng Tí và quyền chuyển thể từ truyện tranh lên màn ảnh.
Bí mật kinh doanh
Đây là yếu tố duy nhất không được công khai khi bảo hộ. Các yếu tố này có khả năng đem lại lợi ích cho nhà phát triển chỉ khi được giữ bí mật. Đối với nhà phát triển game, các yếu tố sau thường là bí mật thương mại:
– Thuật toán
– Danh sách khách hàng
– Các thông báo về quá trình phát triển trò chơi
– Các điều khoản
Nhãn hiệu
Khi nói về nhãn hiệu trong mảng trò chơi điện tử, có lẽ nhiều người sẽ nghĩ ngay tới những ông lớn như Playstation, Nintendo hay Xbox. Nhãn hiệu chính là yếu tố phân biệt các sản phẩm dịch vụ trên thị trường. Do đó không chỉ là các nhà phát triển hệ máy, các nhà xuất bản, các phát hành game cũng có những nhãn hiệu riêng như Rockstar, 2k Games, Remedy,…
Sáng chế
Công nghệ và sáng chế là 2 khái niệm luôn phát triển cùng nhau. Với sự phát triển không ngừng của công nghệ thông tin, các thuật toán, các phần mềm sẽ liên tục được cải tiến. Các thuật toán, phương pháp kĩ thuật mới nhằm cải tiến AI hay cơ chế trong trò chơi đều có thể được đăng ký sáng chế.
Cùng phát triển
Được tạo nên bởi cảm hứng sáng tạo và sự phát triển của công nghệ, thế giới game cũng là một trong những yếu tố để thúc đẩy lĩnh vực sở hữu trí tuệ phát triển. Với việc sử dụng công nghệ và tầm nhìn nghệ thuật trong các tựa game luôn thay đổi từng ngày, các quy định về sở hữu trí tuệ cũng sẽ phải thay đổi không ngừng để trở nên phù hợp hơn. Chắc chắn rằng mối quan hệ giữa hai ngành vẫn sẽ còn bền chặt và phát triển lâu dài.
