Có thể nói trường đại học là nơi sáng tạo ra tri thức và công nghệ mới. Tại đây không chỉ quy tụ các các vị giáo sư cống hiến cho ngành giáo dục mà còn là nơi chứa đựng sức trẻ và sự sáng tạo, đổi mới của các bạn sinh viên. Do đó, không ít những công nghệ hữu ích đã được phát minh tại các trường đại học. Tuy nhiên, theo thống kê số lượng đơn đăng ký xác lập bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ công nghiệp, nhất là sáng chế vẫn chiếm tỷ lệ thấp trong tổng lượng đơn đăng ký tại cục Sở hữu trí tuệ. Điều này ảnh hưởng đến việc thương mại hóa các kết quả nghiên cứu. Ngoài ra cũng gây ảnh hưởng đến việc tái đầu tư cho nghiên cứu khoa học.
Tình hình hoạt động Sở hữu trí tuệ trong trường đại học hiện nay
Sở hữu trí tuệ có vai trò rất quan trọng đối với các trường đại học trên thế giới. Các hoạt động sở hữu trí tuệ góp phần nâng cao chất lượng công trình nghiên cứu. Ngoài ra, nó còn giúp ích trong việc khẳng định thương hiệu của trường đại học.
Tuy nhiên, hoạt động sở hữu trí tuệ trong trường đại học ở Việt Nam còn khá mới mẻ. Mặc dù đã có một số trường đại học triển khai hoạt động sở hữu trí tuệ nhưng vẫn còn lúng túng; năng lực quản lý tài sản của các trường vẫn còn yếu.
Có thể kể đến là trường Đại học Bách Khoa Hà Nội, một trong những trường đại học đứng đầu về đào tạo công nghệ tại Việt Nam. Trường thuộc top 400 trường đại học hàng đầu thế giới về công nghệ và kỹ thuật và thuộc top 500 về khoa học máy tính. Do đó, trường luôn chú trọng vấn đề SHTT và chuyển giao công nghệ. Từ năm 2008, trường đã thành lập Công ty BK-Holdings để chuyển giao công nghệ và mới đây đã thành lập ban chuyển giao công nghệ. Tuy nhiên, ông Đinh Văn Phong, phó hiệu trưởng nhà trường cho biết trường vẫn gặp vấn đề trong việc quản trị tài sản trí tuệ.
Vì sao hoạt động sở hữu trí tuệ tại các trường đại học chưa hiệu quả?
Phần lớn các trường đại học chưa có quy định về sở hữu trí tuệ phù hợp với hoạt động của trường. Đây cũng là nguyên nhân chính dẫn đến hoạt động sở hữu trí tuệ chưa hiệu quả. Điều này khiến cho việc phân chia lợi nhuận khi tài sản trí tuệ được thương mại hóa trở nên khó khăn. Các nhà khoa học chưa nhận thức một cách đầy đủ về việc đăng ký bảo hộ sáng chế cho các sản phẩm của mình.
Bên cạnh đó, nhiều trường chưa thành lập tổ chức có chức năng về sở hữu trí tuệ và chuyển giao công nghệ. Các trường chưa có các bộ phận nhằm hỗ trợ, tư vấn cho các nhà khoa học trong việc đăng ký, xác lập quyền sở hữu trí tuệ và chuyển giao công nghệ.
Giải pháp
Liên kết với doanh nghiệp
Trên thực tế, các doanh nghiệp thường liên kết với các trường đại học để tạo ra các giá trị mới dựa trên tài sản trí tuệ. Mặt khác, các trường học cũng cần hợp tác với các doanh nghiệp, đặt ra các yêu cầu thúc đẩy chuyển giao công nghệ. Để làm được điều này, các trường cần hình thành tổ chức, bộ phận có chuyên môn về sở hữu trí tuệ.
Xây dựng chiến lược nâng cao hoạt động sở hữu trí tuệ trong trường đại học
Sở hữu trí tuệ đóng vai trò vô cùng quan trọng trong việc phát triển nền kinh tế. Do đó, theo Bộ Khoa học và Công nghệ, việc thúc đẩy hoạt động sở hữu trí tuệ tại các trường đại học là vô cùng cần thiết. Hiện nay, nhằm nâng cao năng lực sở hữu trí tuệ cho các trường đại học, Cục Sở hữu trí tuệ đã đưa ra Chương trình phát triển tài sản trí tuệ. Chương trình tổ chức các lớp đào tạo chuyên sâu, tạo nguồn nhân lực chuyên nghiệp về sở hữu trí tuệ tại các trường.
Ngoài ra, Cục Sở hữu trí tuệ cũng đang cùng WIPO triển khai Dự án khởi tạo môi trường SHTT nhằm tạo ra hệ sinh thái SHTT. Dự án mong muốn xây dựng một mạng lưới các tổ chức SHTT của các viện nghiên cứu, trường đại học trên toàn thế giới. Từ đó, giúp hoạt động SHTT phát triển mạnh mẽ.
Được biết, dự án sẽ được chia sẻ lợi ích từ các chuyên gia nước ngoài giàu kinh nghiệm trong chuyển giao công nghệ. Từ đó, sẽ giúp các trường xây dựng mô hình quản trị tài sản trí tuệ, thúc đẩy chuyển giao công nghệ.
-Vicma-
