Hiện nay, Phông chữ viết tay đóng vai trò quan trọng trong thiết kế logo theo phong cách Typography. Cùng với sự phát triển của Typography, Phông chữ viết tay là từ khóa tìm kiếm phổ biến nhất về chủ đề Phông. Phông chữ viết tay đem lại cảm giác tự do phóng khoáng và độc đáo. Vấn đề được đặt ra là liệu phông chữ có được bảo vệ bản quyền hay không và ở mức độ nào?

Liệu phông chữ có được bảo hộ bản quyền.

Phông chữ từng được bảo hộ

Sau nhiều năm đăng ký phông chữ số hóa, Văn phòng Bản quyền Mỹ dường như đã đi ngược lại hướng đi, cho rằng phần mềm phông chữ – ít nhất là ở một trong những dạng phổ biến nhất – không đủ điều kiện để bảo vệ bản quyền.

Tác động của sự thay đổi chính sách rõ ràng này tại Văn phòng Bản quyền Mỹ là rất lớn đối với các nhà thiết kế phông chữ, những người thu về hàng trăm triệu đô la phí hàng năm từ các giấy phép được xây dựng dựa trên giả định rằng luật bản quyền của Hoa Kỳ bảo vệ phông chữ. Hưởng lợi từ sự thay đổi này là các thương hiệu, đại lý quảng cáo, công ty truyền thông, nhà xuất bản và các công ty khác trước đây đã phải trả nhiều đô la cho việc sử dụng phông chữ thương mại.

Lịch sử đấu tranh bảo vệ phông chữ

Giai đoạn trước năm 1992

Cuộc đấu tranh về việc bảo vệ bản quyền cho phông chữ đã có từ nhiều thập kỷ trước. Khi Quốc hội thông qua Đạo luật Bản quyền năm 1976, nó đã loại trừ kiểu chữ. Điều này là do các nhà xuất bản sách và tác giả sợ rằng họ không biết rằng máy in có thể sử dụng kiểu chữ vi phạm, dẫn đến lệnh cấm, tiêu hủy các bản sao vi phạm và gây thiệt hại.

Cho đến năm 1992, Văn phòng Bản quyền từ chối đăng ký không chỉ các kiểu chữ (nghĩa là thiết kế của các chữ cái thực) mà còn cả các bản trình bày được số hóa của các thiết kế kiểu chữ, yêu cầu người đăng ký bản quyền loại bỏ bất kỳ phần nào của chương trình máy tính sửa chữa hoặc mô tả một kiểu chữ cụ thể, phông chữ hoặc dạng chữ cái (ngày 29 tháng 9 năm 1988). Vào thời điểm đó, phông chữ số hóa chủ yếu ở định dạng “bitmap”, có thể so sánh với việc chồng một tờ giấy kẻ ô vuông lên trên một chữ cái đã vẽ và tô màu vào các ô (pixel) nằm trong đường viền của chữ cái đó.

Đạo luật năm 1992 và kỷ nguyên vàng của công nghiệp phông chữ

Nhưng tất cả điều đó đã thay đổi với sự gia tăng của các phông chữ có thể thay đổi kích cỡ, trong đó bản vẽ tương tự của các chữ cái được vẽ bằng chuột hoặc bút cảm ứng stylus để tạo ra bản biểu diễn phác thảo (được tạo thành từ các đường cong và đường thẳng). Đến năm 1992, Văn phòng Bản quyền được thuyết phục rằng việc tạo ra các chương trình đầu ra phông chữ có thể thay đổi kích cỡ chứng tỏ một sự thay đổi đáng kể trong ngành, và thể hiện đủ sự sáng tạo trong mã nguồn máy tính độc đáo để được bảo vệ bản quyền.

Phần mềm phông chữ của Adobe được bảo vệ

Năm 1998, Tòa án Quận phía Bắc California của Hoa Kỳ đã đồng ý, đề cao khả năng bảo vệ của phần mềm phông chữ của Adobe. Một đối thủ cạnh tranh của Adobe, bị buộc tội ăn cắp phần mềm phông chữ của Adobe, lập luận rằng các điểm tham chiếu số xác định đường viền của một glyph là không thể bảo vệ được theo luật. Tòa án không đồng ý, viện dẫn hướng dẫn năm 1992 từ Văn phòng Bản quyền Mỹ và cho rằng “người chỉnh sửa phông chữ đưa ra các lựa chọn sáng tạo về những điểm cần chọn dựa trên hình ảnh trước mặt họ trên màn hình máy tính” và “việc lựa chọn các điểm không cần cố định bởi chỉ quan tâm đến chức năng.”

“Chiếc búa công lý”

Quy định năm 1992 và quyết định đối với Adobe đã mở đường cho “kỷ nguyên vàng” về việc thực thi bản quyền của các nhà thiết kế phông chữ. Thư yêu cầu và các vụ kiện đã làm mưa làm gió trong ngành công nghiệp truyền thông và giải trí, với các công ty phông chữ đòi hàng triệu USD tiền “phí giấy phép” cho việc sử dụng trái phép phông chữ của họ trong thương mại. Các đối tượng được công khai trong đơn bao gồm NBC (đã bị kiện ba lần), Rick Santorum, Target và Volvo. Và mọi trường hợp đều được giải quyết êm đẹp.

Vụ  kiện Adobe hơn 20 năm liên quan đến tranh chấp giữa hai nhà thiết kế phông chữ (không phải người dùng phông chữ), vẫn là vụ duy nhất quyết định duy trì bản quyền của phần mềm phông chữ. Trường hợp duy nhất này đã là “chiếc búa công lý” của ngành công nghiệp phông chữ.

Cú “bẻ lái” đến từ Văn phòng Bản quyền Mỹ

Cơ sở từ chối

Vào năm 2018, Văn phòng Bản quyền Mỹ đã ngăn chặn việc bảo vệ phông chữ. Các bức thư được biên tập lại được đăng trên một diễn đàn thiết kế phông chữ trực tuyến (hiện đã bị gỡ bỏ) tiết lộ rằng, kể từ đầu tháng 3 năm 2018, Văn phòng Bản quyền Mỹ đã từ chối các đơn đăng ký phần mềm phông chữ. Các bức thư gợi ý hai cơ sở cho việc từ chối.

Đầu tiên, chuyên viên về bản quyền nhận thấy rằng tài liệu được gửi đến Văn phòng bản quyền trong những trường hợp đó – tệp “XML” – là “ngôn ngữ đánh dấu”, không phải là chương trình cung cấp chỉ dẫn cho máy tính. Thứ hai, chuyên viên nhận thấy rằng “tác phẩm chỉ được gán tọa độ cho một dạng chữ cụ thể bằng cách sử dụng chương trình của bên thứ ba để hiển thị kiểu chữ hoặc phông chữ từ các tọa độ đó”. Do đó không thể bảo vệ bản quyền được.

Phông chữ số hóa dần mất đi tính sáng tạo

Những chữ cái này, nếu đại diện cho một xu hướng lớn hơn, cho thấy rằng những tiến bộ trong công nghệ đã một lần nữa thúc đẩy “kim chỉ nam” về việc bảo vệ phông chữ. Văn phòng Bản quyền đã từng bị thuyết phục rằng mã nguồn thể hiện các tọa độ của một kiểu chữ có thể thay đổi kích cỡ có thể được bảo vệ như một chương trình máy tính. Nhưng các phông chữ số hóa hiện đại thường được tạo ra bằng các trình chỉnh sửa phông chữ có sẵn; chúng không được lập trình thủ công với mã nguồn máy tính. Văn phòng Bản quyền dường như không muốn, ít nhất là bây giờ, coi các phông chữ số hóa hiện đại này là các chương trình máy tính có thể đăng ký.

Sự thay đổi chính sách này ảnh hưởng lớn tới ngành thiết kế phông chữ. Sẽ rất thú vị khi xem ngành công nghiệp này phản ứng như thế nào và vấn đề này diễn ra như thế nào trong các vụ kiện tụng về bản quyền.