Moderna được coi là một trong những hãng dược khổng lồ ‘phất mạnh’ vì Covid-19 bởi lẽ trước khi đại dịch bùng phát, hãng dược này khá im hơi lặng tiếng, gần như không ai biết đến ngoài ngành dược. Tuy nhiên, Moderna lại là một trong những hãng dược đầu tiên sáng chế ra vaccine ngừa Covid-19, cung cấp cho toàn bộ thế giới ‘liều thuốc an thần’ trong lúc cần kíp nhất. Dẫu vậy, sáng chế ra là một chuyện, đăng ký bằng sáng chế lại là một chuyện khác. Mới đây, hãng dược này đã có tranh chấp về bằng sáng chế vaccine Covid-19 với chính phủ Mỹ và nhiều tổ chức khác.
Việc tranh chấp với chính phủ Mỹ là nói về việc tổng thống Mỹ Joe Biden đã từng nhiều lần kêu gọi các hãng dược miễn trừ quyền SHTT đối với vaccine của họ và cung cấp cho thế giới công cụ để có thể tự sản xuất, điều chế ra vaccine ngừa Covid-19.
Tuy nhiên, Moderna và Pfizer, cùng với nhiều hãng dược nổi tiếng và các quốc gia giàu có khác đều không đồng quan điểm với chính phủ Mỹ trong vấn đề này và đã khẳng định nhiều lần rằng họ sẽ cố gắng cung cấp, mở rộng sản xuất vaccine toàn cầu chứ họ sẽ KHÔNG từ bỏ quyền SHTT đối với vaccine của mình.
Bởi lẽ vaccine là thành quả nghiên cứu nhiều năm trời với bao mồ hôi nước mắt của các hãng dược và một yếu tố quan trọng hơn cả là công thức tạo ra vaccine đã được đầu tư một số tiền thiên văn không thể đo đếm. Chính vì vậy mà theo họ, nếu họ từ bỏ quyền SHTT thì sẽ không thể nào hoàn vốn, mất đi vị thế ‘độc quyền’ trên thị trường.
Dẫu rằng luận điểm của Moderna luôn là vậy nhưng liệu có thật là họ tiếc mồ hôi nước mắt đã bỏ ra để tạo nên vaccine hay chỉ làm vậy để giữ vị thế độc quyền trên thị trường?
Tranh chấp về bằng sáng chế vaccine Covid-19
Mới đây, tranh chấp về loại vaccine Covid-19 đã cứu sống hàng trăm triệu sinh mạng trên toàn cầu đã nổ ra tại Mỹ.
Cụ thể, Viện Y tế Quốc gia Mỹ tuyên bố rằng họ đã tham gia phát triển vaccine Covid-19 của Moderna khi đại dịch Covid-19 mới bùng phát, tuy nhiên, khi đăng ký bằng sáng chế thì Moderna lại gạt các nhà khoa học chính phủ khỏi bằng sáng chế.
Ngày 9/11/2021, hãng dược phẩm Mỹ Moderna đã nộp đơn xin cấp bằng sáng chế vaccine Covid-19 theo công nghệ ARN thông tin (mRNA) của mình. Tuy nhiên, khi xem xét các đơn này, nhóm vận động người tiêu dùng Public Citizen phát hiện Moderna đã gạt tên các nhà khoa học thuộc Viện Y tế Quốc gia Mỹ (NIH) khỏi một số bằng sáng chế của mình.
Hành động này của Moderna được lên án là trái ngược với những phát ngôn của mình, từ chối công lao của các nhà khoa học của NIH và chỉ muốn giữ nguyên bằng sáng chế vaccine cho bản thân hãng dược.
NIH đã nộp tài liệu liên quan đến vụ việc lên USPTO, khẳng định rằng ba nhà khoa học của họ, trong đó có Barney Graham, nhà nghiên cứu vaccine hàng đầu tại Viện Quốc gia về Dị ứng và Bệnh truyền nhiễm (NIAID), đã phát triển các thành phần chính của vaccine Moderna.
Về tuyên bố trên, Moderna đã thừa nhận điều này và khẳng định các nhà khoa học của NIH có đóng góp không nhỏ. Tuy nhiên, Moderna vẫn giữ nguyên quan điểm chính và khẳng định rằng các nhà khoa học NIH không ‘đồng sáng chế’ ra công nghệ mRNA cũng như các thành phần mRNA được mô tả trong đơn xin cấp bằng sáng chế.
Vaccine và thuốc là một lĩnh vực đặc thù. Chính vì vậy mà chúng thường được bảo hộ bởi nhiều bằng sáng chế chứ không phải một bằng riêng lẻ như các lĩnh vực khác. Trong trường hợp vaccine mRNA, Moderna nộp đơn xin cấp 4 bằng sáng chế, nhưng chỉ công nhận sự đóng góp của các nhà khoa học NIH ở 1 bằng duy nhất.
Public Citizen kêu gọi NIH hành động để khẳng định vai trò của các nhà khoa học chính phủ trong quá trình tạo nên vaccine Covid-19 của Moderna. Nếu họ có thể chứng minh được các nhà khoa học này có vai trò lớn trong quá trình tạo nên vaccine và thắng vụ tranh chấp này thì chính phủ Mỹ sẽ có quyền tác động đến giá bán cũng như năng suất sản xuất vaccine Moderna trong tương lai, đồng thời có khả năng ảnh hưởng đến tuyên ngôn tuyệt đối không miễn trừ quyền SHTT đối với vaccine Covid-19 của Moderna.
