Gần đây dư luận đang xôn xao xung quanh việc tranh chấp bản quyền cuốn sách “Phê bình phân tâm học phía của những ám ảnh nghệ thuật” của TS. Vũ Thị Trang (Viện Văn học, Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam).
Cuốn sách “Phê bình phân tâm học – Phía của những ám ảnh nghệ thuật” của TS Vũ Thị Trang (Viện Văn học) được trao tặng thưởng của Hội đồng lý luận phê bình văn học nghệ thuật trung ương và sau đó là giải thưởng Tác giả trẻ của Hội Nhà văn Việt Nam. Tuy nhiên, mới đây, TS Đỗ Hải Ninh ở Viện Văn học đã đưa thông tin lên mạng xã hội cho rằng bà Trang đã “đạo văn” toàn bộ 1 chương trong đề tài nghiên cứu khoa học cấp bộ Tự truyện và tiểu thuyết Việt Nam sau 1986 nhìn từ phê bình phân tâm học thuộc Viện Khoa học xã hội mà TS Vũ Thị Trang là chủ nhiệm đề tài, làm cùng với 5 người khác trong đó có bà Hải Ninh.
Sau khi TS Đỗ Hải Ninh có đơn đề nghị lần 1 lên Học viện Khoa học xã hội (Học viện) về việc TS Vũ Thị Trang “đạo văn”, Học viện đã có văn bản trả lời bà Đỗ Hải Ninh khẳng định theo các điều trong hợp đồng thuê khoán chuyên môn giữa Học viện và TS Vũ Thị Trang ngày 3/8/2017 và biên bản nghiệm thu ngày 16/8/2018 thì TS Đỗ Hải Ninh không thực hiện toàn bộ chương 2 của đề tài cấp bộ kể trên. Về kiến nghị vi phạm bản quyền tác giả của TS Trang, Học viện khẳng định TS Ninh cần phải có minh chứng rõ ràng, xác thực và thực hiện đúng theo các quy định của pháp luật về quyền tác giả.
TS Vũ Thị Trang trước đó cũng đã cho biết rằng 2 chuyên đề TS Đỗ Hải Ninh viết trong đề tài nghiên cứu cấp Bộ do TS Vũ Thị Trang làm chủ nhiệm có nằm trong bản Tổng hợp báo cáo khi nghiệm thu đề tài, đó là khái niệm tự truyện, tương tác giữa tự truyện với hồi ký, tiểu thuyết dài gần hai chục trang, phần này TS Vũ Thị Trang đã bỏ khi in sách của mình vì nó không phải hướng của phê bình phân tâm học.
Tuy nhiên, TS Đỗ Hải Ninh đã không đồng tình với câu trả lời trên của học viện và đã tiến hành làm đơn kiến nghị lần 2 với khẳng định trong thực tế TS Đỗ Hải Minh đã viết toàn bộ chương 2 của đề tài nghiên cứu trên, tuy tên các tiểu mục đã được thay đổi, có viết thêm một số phần, đảo vị trí các đoạn và một số chỗ diễn đạt lại nhưng TS Vũ Thị Trang đã sao chép các đoạn của TS Đỗ Hải Ninh viết đưa vào sách với hơn 40 đoạn, tương đương hơn 11.700 chữ, chiếm khoảng hơn 60% Phần III của cuốn sách.
Được biết, mặc dù TS Đỗ Hải Ninh đi tố TS Vũ Thị Trang “đạo văn” nhưng trong 20 trang sách trong cuốn “Tiểu thuyết có yếu tố tự truyện trong văn học Việt Nam đương đại” xuất bản tháng 3/3020 của TS Đỗ Hải Ninh lại là phần nằm trong đề tài cấp Bộ của TS. Vũ Thị Trang đã được nghiệm thu trước đó vào tháng 6/2019. Cụ thể, trong cuốn sách “Tiểu thuyết có yếu tố tự truyện trong văn học Việt Nam đương đại” của TS. Đỗ Hải Ninh có tổng cộng 4 mục (1.2.1 Khái niệm tự truyện; 1.2.2 Hồi kí, nhật kí và tự truyện; 1.2.3 Tự truyện và tự thuật; 1.2.4. Tự truyện, tiểu thuyết và tiểu thuyết tự thuật) dài từ trang 29 đến trang 48 lại là phần nằm gần như hoàn toàn trong đề tài của TS. Vũ Thị Trang dài từ trang 75 đến trang 88.
Phía chủ tịch Hội đồng Lý luận phê bình văn học nghệ thuật T.Ư Nguyễn Thế Kỷ đã lên tiếng
Ông Kỷ – chủ tịch Hội đồng Lý luận phê bình văn học nghệ thuật T.Ư Nguyễn Thế Kỷ đã lên tiếng cho biết cuốn sách của TS Vũ Thị Trang hồi tháng 11/2021 được hội đồng tặng thưởng loại C trong bảng xếp loại 4 mức (A, B, C và khuyến khích) do hội đồng xét tặng cho các tác phẩm, công trình xuất bản trong năm 2020. Về vấn đề “vi phạm bản quyền” liên quan đến cuốn sách Phê bình phân tâm học – Phía của những ám ảnh nghệ thuật mà TS Đỗ Hải Ninh đã có thư phản ánh tới hội đồng hồi tháng 1, ông Kỷ nói hội đồng không có chức năng và thẩm quyền phân xử.
Hội đồng vẫn đang theo dõi việc xử lý và phán quyết chính thức từ Viện hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam là cơ quan giao, quản lý, nghiệm thu đề tài; Nhà xuất bản Khoa học xã hội Việt Nam là nơi xuất bản cuốn sách và Cục Đăng ký sở hữu trí tuệ (Bộ Khoa học và công nghệ) là cơ quan cấp bản quyền. Ông Kỷ khẳng định quan điểm nếu có chuyện “đạo văn” như phản ánh của bà Ninh và báo chí gần đây, Hội đồng Lý luận phê bình văn học nghệ thuật trung ương sẽ xử lý nghiêm theo đúng quy định, đúng tinh thần tôn trọng liêm chính học thuật.
