Người người tụ tập gần ngôi nhà của John Lewis vào ngày chủ nhật Atlanta. Ảnh: Washington Post

Gặp nhau vào cuối những năm 1980 tại văn phòng của Del. Eni Faleomavaega ở Capitol Hill, họ đã đùa với nhau bằng cái tên The Poor Kids’ Club. Họ là Faleomavaega từ Samoa, Mỹ; Suzan Shown Harjo, giám đốc điều hành của Đại hội toàn quốc của người Mỹ da đỏ, từ El Reno, Okla; và John Lewis từ một gia đình nhà nông ở Quận Pike của Alabama.

Hai người thách thức nhau xem ai là người nghèo nhất. Gia đình người nào có báo hoặc những trang danh mục Sears quý báu giống như báo tường? Ai có được chiếc ghế nhỏ xa xỉ trong nhà?

Nhưng điều quý báu nhất sau những lần gặp mặt đó qua nhiều năm là vào năm 2013, khi các nhà lập pháp, dẫn đầu bởi Faleomavaega (D) cùng sự tán thành của Lewis (D-Ga), đưa ra một dự luật về việc hủy bỏ quy định của liên bang về nhãn hiệu sử dụng trong tên đội bóng chuyên nghiệp của Washington và sẽ ngăn cản đăng ký nhãn hiệu cho những cái tên khác trong tương lai cũng bởi tính chất thô bạo của đạo luật. Đạo luật, H. R. 1278, được gọi là Đạo luật không phân biệt đối xử giữa những người bản Mỹ địa trong việc đăng ký nhãn hiệu.

Kết quả ban đầu của đạo luật

“Ảnh hưởng xảy ra là các thành viên của Quốc hội đã bước lên và nói: ‘Chúng tôi nghĩ rằng đây mới là điều luật đáng có và đây chính là điều mà Quốc hội dự kiến,’ “ Harjo, thành viên còn lại duy nhất trong The Poor Kids’Club, đã trả lời phỏng vấn. “Đây là một thông báo vô cùng quan trọng”.

Dự luật đã không được chú ý trong Hạ Viện. Nhưng với chữ ký của Lewis như biểu tượng của phong trào dân quyền, đã hợp pháp hóa cuộc chiến kéo dài thành thập kỷ của người bản xứ khi hình ảnh của họ bị xuyên tạc và bôi xấu trong thể thao. Lewis, tuổi 80, đã mất sau khi chống chọi với ung thư 6 tháng liên tục.

Các vận động viên đã lên mạng xã hội vài giờ sau cái chết của Lewis như để ca ngợi cống hiến của ông cho công lý sắc tộc. Cống hiến của ông bắt đầu bằng việc ông bị một viên cảnh sát hành hạ ngay trên cầu Edmund Pettus tại Selma, Ala., năm 1965 tới khi ông tham gia nghệ thuật đường phố về vấn đế Black Lives Matter ở Quận vài tuần trước.

Nhưng dấu ấn khiến giới thể thao nhớ mãi tới ông là việc ông xóa tên đội bóng đá Washington, cái tên chỉ mới xuất hiện tuần trước, trong cơn sóng chống phân biệt chủng tộc. Vụ được thúc đẩy bởi các cuộc biểu tình vì cái chết của George Floyd bởi viên cảnh sát Minaneapolis.

Lewis đã nắm lấy những nguyên nhân từ năm 1987

Harjo nói: “Tôi hi vọng anh ấy biết rằng anh sẽ gây chú ý tới mọi người và trở thành nhân vật lãnh đạo. Anh ấy hiểu rất rõ điều đó”.

Lewis trở thành thành viên của Native American Caucus. H.R. 1278 là một trong 20 dự luật hoặc nghị quyết liên quan đến người Mỹ bản địa mà ông đã tài trợ. Dự luật đầu tiên là Dự luật Sioux nation Black Hills năm 1987. Dự luật cuối cùng là Dự luật Esther Martinez Native American Languages Programs năm 2019. Ba trong số này đã trở thành luật. Một dự luật đã thành lập lên Bảo tàng quốc gia (National Museum) của người Mỹ da đỏ.

Với sự ủng hộ của Lewis đã tác động lên Harjo phần nào đó khi vào năm 1992, cô đã đưa ra hành động đầu tiên chống lại tên của nhóm Washington lên Hội đồng xét xử và khiếu nại về nhãn hiệu lên Văn phòng Sáng chế và Nhãn hiệu Hoa Kỳ. Ba thẩm phán đã ra quyết định có lợi cho Harjo, nhưng một tòa phúc thẩm đã đưa ra quyết định ngược lại

Tuy nhiên,Lewis chưa bao giờ rời bỏ điều này

“Khi chúng tôi thực hiện dự luật trước đài tưởng niệm binh lính Mỹ bản địa tại Little Bighorn và chúng tôi đã đồng thời cố gắng loại bỏ tên của Custer [khỏi website], đó như là một cuộc chiến lớn ở Motana,” Harjo nói. “Tôi đã yêu cầu mọi sự giúp đỡ từ John Lewis.”

Lewis là tiếng nói đại diện của người da đen

“Điều một người bạn tốt sẽ làm khi họ có quyền bỏ phiếu còn bạn thì không là khi họ đưa bạn đến phòng ăn trưa của Thượng viện và Hạ viện,” Harjo nói. “Và vì vậy bạn cảm nhận được họ và sẽ giới thiệu bạn với một người khác hoặc ngược lại.”

“John là một người bạn như thế, John có thể sẽ nói ‘Tới đây và cùng ăn trưa với tôi và lấy phiếu bầu.’ Anh ấy đã làm thế cùng với đạo luật [H.R.1278].”

Lewis đã ở tại văn phòng của Faleomavaega khị bắt đầu soạn thảo dự luật.

“Nó có ý nghĩa to lớn đối với chúng tôi,” Horjo nhớ lại.

Harjo dừng lại một lúc. Cô nhận ra mình đang gọi Lewis là John.

Cô nói: “Đây là lần đầu tiên tôi nói từ ‘John’ nhiều đến thế, tôi luôn gọi anh ấy là ngài Nghị sĩ. Và anh ấy không thích nó. Anh ấy từng thổ lộ ra điều này. Thực sự anh ấy chỉ muốn là John.”

Đội New York Yankees và New York Mét dành một lúc để tưởng niệm Lewis trước trận đấu ngày chủ nhật. Ảnh: Washington Post

Harjo không bất ngờ khi chủ sở hữu của sự chuyển nhượng thương mại Washington mà cô đang cố gắng thuyết phục còn trẻ hơn Lewis cả một thế hệ nhưng lại nổi tiếng vì vì được mọi người gọi là quý ông.

“John không muốn có rào cản trong danh hiệu,” Harjo nói. “Anh ấy chỉ không đơn giản là không muốn. Đó là lý do vì sao có nhiều người quý anh ta đến vậy. Anh ấy chạm tới trái tim mọi người.”

Cuối cùng…

Harjo đã rất phấn khích vào tuần trước khi nghe về điều mà cô và những người khác đã làm từ những năm 1970 cuối cùng đã thành hiện thực: việc xóa bỏ lời nói tục tĩu về chủng tộc trong cái tên của việc chuyển nhượng bóng đá chuyên nghiệp trong 87 năm qua. Cô nhớ lại công việc của Amanda Blackhorse, người mà thua phiên tòa. Cô nhớ lại những nguyên đơn như Vine Deloria Jr., người đã tham gia cùng cô trong vụ kiện năm 1992.

Nhưng, cô nói, “Tôi nghĩ đến [Lewis] gần như ngay lập tức.”

Harjo cho biết cuốn sách bán chạy nhất của Lewis là “Walking with the Wind: A Memoir of the Movement”; nó nằm trong sanh sách những tác phẩm mà cô sẽ phải đọc.”

“Nhưng bạn biết tôi đã đọc cuốn nào không? Tiểu thuyết của anh ấy, ‘March,’ “

Nó đã giành giải “Giải thưởng Sách Quốc gia năm 2016 cho nhà văn trẻ”; tấm vẽ khắc họa lại Lewis bởi Nate Powell trông như một biểu tượng anh hùng trong phong trào dân quyền.

“Và đúng như thế,” Harjo nói. “Anh ấy là anh hung của chúng tôi.”Kevin B. Blackistone, thành viên hội đồng ESPN và là giáo sư thỉnh giảng tại Đại học Báo chí Philip Merrill thuộc Đại học Maryland, viết bài bình luận thể thao cho The Washington Post

-Iron Castle-