Ngành dược là một trong những ngành bị ảnh hưởng khá lớn khi các Hiệp định thương mại có hiệu lực tại Việt Nam. Nổi bật lên là vấn đề bản quyền thuốc được thực thi nghiêm ngặt và việc thuế suất đối với các mặt hàng thuốc kéo về 0%.
Cơ hội sử dụng thuốc giá rẻ
Việc thực hiện bảo hộ bản quyền trong các Hiệp định thương mại tự do gần đây như EVFTA, CPTPP, … được dự đoán sẽ có ảnh hưởng trực tiếp đến thị trường sản xuất thuốc generic. Đây là một loại thuốc đã hết thời gian bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ. Chủ tịch Hội đồng quản trị Công ty cổ phần Traphaco đưa ra quan điểm về việc sản xuất thuốc generic, đặc biệt là thuốc biệt dược. Theo bà Thuận, khi hết hiệu lực bảo hộ, nếu các doanh nghiệp nắm được công thức và sao chép để tạo ra một loại thuốc tương tự, thì người dân, đặc biệt là người nghèo sẽ có cơ hội sử dụng các loại thuốc biệt dược.
Theo đó, khi các Hiệp định thương mại có hiệu lực, đồng nghĩa với việc thời gian bảo hộ kéo dài, điều này sẽ khiến cho các doanh nghiệp trong nước có ít cơ hội tiếp cận sản xuất thuốc generic. Trong trường hợp thời hạn bảo hộ không quá dài, nhưng các nhà độc quyền tìm cách cải tiến hoặc thay đổi một vài chi tiết nhỏ trong sản phẩm để kéo dài thời gian bảo hộ, cũng khiến các nhà sản xuất trong nước khó có cơ hội sản xuất loại thuốc đó.
Với những cam kết trong các Hiệp định, nếu chúng ta chậm trễ thì lợi ích của cộng đồng sẽ bị kéo dài. Vậy nên cần phải nhanh chóng tiếp cận các loại thuốc biệt dược và nắm được thời gian hết hạn bảo hộ khi người chủ sở hữu chưa kéo dài thời gian bảo hộ. Từ đó hạ giá thành các loại thuốc này. Việc có được dánh sách những loại thuốc quý hết thời gian bảo hộ sở hữu trí tuệ cũng giúp các doanh nghiệp Dược Việt Nam tiết kiệm được thời gian và tiền bạc cho quá trình nghiên cứu.
Vấn đề về SHTT
Tuy nhiên, không thể vì mục đích kinh tế mà vi phạm sở hữu trí tuệ. Chúng ta còn những biện pháp khác để tiếp cận và kiểm soát được các loại thuốc biệt dược. Trong Luật SHTT, có thể cấp quyền sử dụng không theo mong muốn của chủ sở hữu bằng sáng chế. Cụ thể, trong tình huống khẩn cấp, Nhà nước có thể yêu cầu chủ sở hữu trao quyền cho một doanh nghiệp khác nếu doanh nghiệp đó có thể cung cấp thuốc đó cho cộng đồng. Bên cạnh đó, pháp luật Việt Nam cũng cho phép các doanh nghiệp nhập khẩu song song, đảm bảo giá thuốc biệt dược không bị độc quyền và không cao một cách quá đáng.
Nhiệm vụ cần đạt được
Tại thời điểm hiện tại, Việt Nam có 2 nhóm việc phải làm là xây dựng khuôn khổ pháp lý mới và thực thi pháp luật. “Việc xây dựng khuôn khổ pháp lý các bộ, ngành sẽ làm, nhưng quan trọng nhất là việc tăng cường năng lực thực thi pháp luật. Về sở hữu trí tuệ, chúng ta đã thực hiện từ năm 1982 đến nay đã 34 năm, nhưng việc thực thi đang có vấn đề.
Nếu ta không nâng cao năng lực thực thi hay không thể thực thi được thì các nước sẽ không đầu tư và cũng không chia sẻ tri thức cho chúng ta. Đã đến lúc chúng ta cần phải tôn trọng sản phẩm của chất xám, thay đổi tư duy “dùng chùa” thì mới phát triển được. Đối với ngành dược, việc hoàn thiện và tăng cường công tác bảo hộ quyền sở hữ trí tuệ sẽ mở ra cơ hội thu hút đầu tư vào lĩnh vực thuốc sinh học, nhất là với vaccine”, ông Trần Quốc Khánh nhấn mạnh.
Bên cạnh đó, Thứ trưởng Bộ Công Thương cũng nhận định, các Hiệp định thương mại sẽ có những tác động nhất định đến Chiến lược quốc gia phát triển ngành dược Việt Nam giai đoạn từ nay đến năm 2030, bởi trong đó nêu quan điểm phát triển xây dựng nền công nghiệp dược là tập trung đầu tư phát triển sản xuất thuốc generic bảo đảm chất lượng, giá hợp lý, từng bước thay thế thuốc nhập khẩu.
-Namneyu-
