Nằm trong khuôn khổ các chương trình hưởng ứng Ngày Sở hữu trí tuệ thế giới – IPDAY 2024, bộ chỉ số đổi mới sáng tạo địa phương (PII) được đánh giá là một trong các công cụ hiệu quả để hướng tới các mục tiêu phát triển bền vững của Liên Hợp Quốc.
Bộ chỉ số Đổi mới sáng tạo (ĐMST) cấp địa phương (PII) được xây dựng nhằm cung cấp cái nhìn toàn diện về tình hình phát triển kinh tế – xã hội dựa trên khoa học, công nghệ và sáng tạo tại từng địa phương. Đồng thời, bộ chỉ số PII cũng giúp tăng cường hiệu suất và kết quả của hoạt động khoa học, công nghệ và sáng tạo quốc gia, đặc biệt là trong việc thực hiện và theo dõi Chiến lược Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo đến năm 2030, Chiến lược Sở hữu trí tuệ đến năm 2030 và các Mục tiêu phát triển bền vững…
Trong những năm qua, kết quả xếp hạng chỉ số đổi mới toàn cầu (GII) cho thấy Việt Nam đã liên tục cải thiện vị thế trong lĩnh vực đổi mới sáng tạo. Trong khoảng thời gian từ năm 2013 đến nay, Việt Nam đã tăng 30 bậc trong bảng xếp hạng GII (từ vị trí 76 lên 46).
Quốc gia này đã duy trì một vị trí dẫn đầu trong nhóm các quốc gia thu nhập trung bình thấp (năm 2022 và năm 2023, Việt Nam đứng thứ 2, sau Ấn Độ). Trong khu vực ASEAN, Việt Nam đứng thứ 4 (sau Singapore, Malaysia và Thái Lan), đạt chỉ tiêu mà Chính phủ đã đề ra cho năm 2023 theo Nghị quyết số 01/NQ-CP ngày 06/01/2023.
Trong 13 năm qua, Việt Nam đã liên tục có chỉ số ĐMST cao hơn so với mức độ phát triển, cho thấy sự hiệu quả trong việc chuyển đổi nguồn lực đầu vào thành kết quả phát triển kinh tế – xã hội. Việt Nam là một trong số ít các quốc gia thu nhập trung bình thấp được tổ chức Sở hữu trí tuệ thế giới (WIPO) công nhận có tốc độ phát triển đổi mới sáng tạo nhanh nhất.
Tuy nhiên, ở cấp địa phương, nhiều địa phương vẫn đang gặp khó khăn trong việc thực hiện Nghị quyết của Chính phủ về cải thiện chỉ số GII cấp quốc gia. Với sự hỗ trợ kỹ thuật của WIPO và dựa trên nghiên cứu cũng như kinh nghiệm từ các bộ chỉ số cấp địa phương đã được xây dựng ở trong và ngoài nước, Bộ Khoa học và Công nghệ đã phát triển bộ chỉ số cấp địa phương theo 10 bước, theo hướng dẫn của Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD), phù hợp với điều kiện cụ thể và đặc điểm của từng địa phương tại Việt Nam.
Tại phiên họp đầu năm 2022, Chính phủ đã ban hành Nghị quyết số 12/NQ-CP ngày 30/01/2022, giao nhiệm vụ cho Bộ Khoa học và Công nghệ chủ trì, phối hợp với các cơ quan và địa phương, WIPO và các tổ chức liên quan để xây dựng bộ chỉ số ĐMST cấp địa phương và tổ chức thử nghiệm tại một số địa phương nhằm đánh giá năng lực và kết quả của từng địa phương trong lĩnh vực đổi mới sáng tạo, đồng bộ với chỉ số GII toàn cầu của Việt Nam. Sau khi thử nghiệm, Bộ chỉ số ĐMST cấp địa phương (PII) đã được triển khai trên toàn quốc từ ngày 01/01/2023.
Bộ Khoa học và Công nghệ, với vai trò là cơ quan chủ trì theo dõi sự cải thiện các chỉ số về ĐMST của các bộ, ngành và địa phương theo phân công của Chính phủ, đã triển khai nhiều hoạt động như tổ chức hội thảo tập huấn và trực tiếp trao đổi, hướng dẫn cho các bộ, ngành và địa phương. Cục Sở hữu trí tuệ đã được giao nhiệm vụ chủ trì 06 chỉ số liên quan đến lĩnh vực sở hữu trí tuệ (SHTT) trong Báo cáo về PII năm 2023.
Chỉ số Đổi mới sáng tạo cấp địa phương (PII)
Chỉ số Đổi mới sáng tạo địa phương (PII – Provincial Innovation Index) là một công cụ được thiết kế để cung cấp cái nhìn tổng quan về tình hình phát triển kinh tế – xã hội dựa trên khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo (KHCN&ĐMST) tại từng địa phương.
Mục tiêu của PII là cung cấp căn cứ và bằng chứng về điểm mạnh, điểm yếu, yếu tố tiềm năng và điều kiện cần thiết để thúc đẩy phát triển kinh tế – xã hội dựa trên KHCN&ĐMST. Bằng việc sử dụng bộ chỉ số này, các nhà lãnh đạo và nhà quản lý địa phương có cơ sở khoa học và thực tiễn để đề xuất và lựa chọn các hướng đi và giải pháp phù hợp cho phát triển kinh tế – xã hội của địa phương mình dựa trên KHCN&ĐMST.
Khung chỉ số PII năm 2023 được thiết kế với hai nhóm chính: Đầu vào ĐMST và Đầu ra ĐMST, bao gồm tổng cộng 52 chỉ số thành phần. Đầu vào ĐMST bao gồm các trụ cột như Thể chế, Vốn con người và nghiên cứu & phát triển, Cơ sở hạ tầng, Trình độ phát triển của thị trường, và Trình độ phát triển của doanh nghiệp.
Trong khi đó, Đầu ra ĐMST bao gồm Sản phẩm tri thức, sáng tạo và công nghệ, cùng với Tác động. Các chỉ số liên quan trực tiếp đến Sở hữu trí tuệ (SHTT) đặt trong trụ cột Sản phẩm tri thức, sáng tạo và công nghệ bao gồm các chỉ số như số lượng đơn đăng ký bảo hộ sáng chế, đơn đăng ký bảo hộ giải pháp hữu ích, đơn đăng ký giống cây trồng, đơn đăng ký nhãn hiệu, đơn đăng ký kiểu dáng công nghiệp, và số lượng chỉ dẫn địa lý đã được cấp giấy chứng nhận bảo hộ.
Kết quả của chỉ số PII năm 2023 đã cho thấy rằng Hà Nội là địa phương dẫn đầu với điểm số cao nhất, và các địa phương khác như Cần Thơ, Tp. Hồ Chí Minh, Long An, và Bà Rịa – Vũng Tàu cũng có kết quả ấn tượng.
Trong số những địa phương dẫn đầu, có sự đa dạng về vị trí địa lý và tình hình phát triển kinh tế – xã hội, nhưng họ đều chứng tỏ được sự chú trọng và thành tựu trong việc thúc đẩy sự sáng tạo và đổi mới thông qua SHTT. Các kết quả này cung cấp thông tin quan trọng để định hình chính sách và chiến lược phát triển cho từng địa phương, giúp tăng cường sức cạnh tranh và bền vững của hệ thống kinh tế xã hội.
Kết quả của các địa phương hàng đầu cả nước đã chứng minh rằng các chỉ số liên quan đến lĩnh vực Sở hữu trí tuệ (SHTT) đóng vai trò quan trọng trong việc đánh giá và tính điểm chỉ số Đổi mới sáng tạo địa phương tại Việt Nam.
Từ kết quả của PII mỗi năm, các địa phương có thể đưa ra các giải pháp điều chỉnh phù hợp với điều kiện và đặc điểm riêng của mình, đặc biệt là đối với các trụ cột đầu vào và đầu ra có kết quả chưa tốt, cũng như tận dụng những ưu điểm của mình để liên tục cải thiện điểm số PII, từ đó đóng góp vào việc xây dựng một đất nước phồn vinh, thịnh vượng theo các mục tiêu phát triển bền vững mà Liên Hợp Quốc đã đề ra.
 được đánh giá là một trong các công cụ hiệu quả để hướng tới các mục tiêu phát triển bền vững của Liên Hợp Quốc.){kind=link}