Luật Khoa học và Công nghệ năm 2013 đã được cập nhật để phù hợp hơn với những thách thức, xu hướng mới và quan điểm chỉ đạo của Đảng và Chính phủ nhằm thúc đẩy lĩnh vực khoa học và công nghệ phát triển trong giai đoạn 2015-2020. Tuy nhiên, sau 10 năm thực hiện, bối cảnh thế giới đã thay đổi đáng kể, đặc biệt là sự phát triển nhanh chóng của khoa học và công nghệ cùng với sự bùng nổ của công nghệ số.
Trong suốt 10 năm qua, các văn bản chỉ đạo của Đảng đã nhiều lần đề cập đến phát triển kinh tế – xã hội, công nghiệp hóa, hiện đại hóa. Trong hầu hết các văn bản đó, vai trò của khoa học, công nghệ và đổi mới luôn được khẳng định rất quan trọng: “Khoa học, công nghệ và đổi mới là những đột phá chiến lược quan trọng nhất hướng tới mục tiêu phát triển nhanh chóng, bền vững.”
Sự phát triển kinh tế – xã hội của Việt Nam đã và đang diễn ra mạnh mẽ với những đóng góp quan trọng từ các doanh nghiệp nhà nước và tư nhân. Để doanh nghiệp tiếp tục phát triển hơn nữa, việc đầu tư vào khoa học và công nghệ là cần thiết.
Với xu hướng này, Luật Khoa học và Công nghệ cần được sửa đổi để tăng cường huy động đầu tư, cùng với việc chú trọng và mở rộng nguồn nhân lực từ khu vực doanh nghiệp cho các hoạt động nghiên cứu và phát triển để bắt kịp xu hướng chung của thế giới.
Luật Khoa học và Công nghệ 2013 sẽ được đổi tên thành Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo. Mặc dù các quy định về đổi mới đã được đề cập trong một số luật hiện hành như Luật Khoa học và Công nghệ 2013 và Luật Chuyển giao Công nghệ, nhưng nội dung đầy đủ về đổi mới và các yếu tố liên quan vẫn chưa được quy định rõ ràng.
Trên thế giới, phong trào đổi mới đã được hình thành, dẫn đến sự phát triển của các khái niệm như hệ thống đổi mới quốc gia, các lĩnh vực và các mô hình kết nối khác. Việt Nam cũng đang chuyển mình theo xu hướng toàn cầu này, chuyển sang mô hình phát triển hệ thống đổi mới quốc gia, trong đó doanh nghiệp đóng vai trò trung tâm và các viện nghiên cứu, trường đại học là đối tượng nghiên cứu chính.
Ngoài việc áp dụng khoa học và công nghệ, các hoạt động đổi mới cũng tập trung vào việc cải thiện quy trình sản xuất. Luật Khoa học và Công nghệ mới dự kiến sẽ xây dựng các hành lang pháp lý đầy đủ để thúc đẩy sự phát triển của hệ thống đổi mới quốc gia, đồng thời khuyến khích hoạt động này trong doanh nghiệp, cộng đồng và trong các cơ quan quản lý nhà nước. Những quy định này sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho các luật khác, như Luật Thuế và Luật Đất đai, bằng cách cung cấp các ưu đãi để thúc đẩy khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo.
Kinh nghiệm từ các quốc gia lớn cho thấy để phát triển dựa trên khoa học, công nghệ và đổi mới, cần phải tăng số lượng nhân lực thực hiện hoạt động nghiên cứu và phát triển (R&D). Để đạt được mục tiêu tăng số lượng nhân viên R&D cũng như nâng cao mức đầu tư xã hội, cần thực hiện cải cách toàn diện, bao gồm việc tích hợp các hoạt động nghiên cứu và phát triển vào Luật. Hiện nay, hầu hết các doanh nghiệp Việt Nam, ngoại trừ một số tập đoàn lớn, không có động lực hoặc sẵn sàng đầu tư vào hoạt động khoa học và công nghệ do lo ngại rằng lợi ích từ đầu tư này sẽ chỉ thu được trong thời gian ngắn.
