Cuộc Chiến Pháp Lý Giữa SHEIN và Temu: Khi Sở Hữu Trí Tuệ Trở Thành Công Cụ Cạnh Tranh Thương Mại

Trong bối cảnh ngành thương mại điện tử toàn cầu ngày càng cạnh tranh gay gắt, hai nền tảng nổi bật đến từ Trung Quốc – SHEIN và Temu (thuộc PDD Holdings) – đã nổi lên như những thế lực mới thống trị phân khúc thời trang giá rẻ. Tuy nhiên, bên cạnh những cuộc chạy đua về công nghệ và chuỗi cung ứng, cả hai đã bước vào một cuộc chiến pháp lý khốc liệt tại thị trường Hoa Kỳ – nơi luật sở hữu trí tuệ được bảo vệ nghiêm ngặt và cũng là thị trường mục tiêu quan trọng của cả hai doanh nghiệp.

Từ giữa năm 2023 đến nay, SHEIN và Temu đã liên tục kiện tụng lẫn nhau, với các cáo buộc từ vi phạm bản quyền, cạnh tranh không lành mạnh cho đến xâm phạm bí mật thương mại. Các vụ kiện đang được thụ lý tại nhiều tòa án liên bang Hoa Kỳ, và có thể tạo tiền lệ quan trọng cho các tranh chấp sở hữu trí tuệ trong lĩnh vực thương mại điện tử toàn cầu.

II. Các vấn đề pháp lý trọng tâm

1. Vi phạm bản quyền thiết kế

SHEIN cáo buộc Temu đã cố ý sao chép thiết kế sản phẩm thời trang – vốn đã được đăng ký bản quyền hoặc bảo hộ theo luật Mỹ – từ nền tảng của mình, sau đó bày bán trên hệ thống của Temu với giá rẻ hơn. Trong ngành thời trang nhanh, thiết kế đóng vai trò là “chất xám thương mại”, và việc bảo vệ bản quyền là một trong những công cụ quan trọng để ngăn chặn hành vi đạo nhái.

2. Sử dụng bất hợp pháp danh tính và thương hiệu

Một cáo buộc đáng chú ý là việc Temu bị cho là giả mạo tài khoản người ảnh hưởng trên mạng xã hội, sử dụng hình ảnh và nội dung tiếp thị vốn gắn với SHEIN để quảng bá sản phẩm của chính mình. Nếu được chứng minh, hành vi này không chỉ vi phạm luật bản quyền mà còn vi phạm nghiêm trọng luật về hành vi gian dối và mạo danh trong thương mại điện tử.

3. Cạnh tranh không lành mạnh và độc quyền

Ở chiều ngược lại, Temu phản tố rằng SHEIN đã lạm dụng vị thế thị trường bằng cách ép buộc các nhà cung cấp ký thỏa thuận độc quyền, cấm họ hợp tác hoặc bán hàng cho Temu. Hành vi này có thể cấu thành vi phạm luật chống độc quyền (Antitrust Law) của Hoa Kỳ, nếu tòa án xác định rằng hành vi này gây cản trở cạnh tranh và hạn chế quyền lựa chọn của người tiêu dùng.

III. Phân tích pháp lý và tác động thương mại

1. Khi quyền sở hữu trí tuệ trở thành vũ khí chiến lược

Trong nhiều năm qua, quyền sở hữu trí tuệ thường được coi là công cụ phòng vệ để bảo vệ tài sản sáng tạo. Tuy nhiên, trong cuộc chiến giữa SHEIN và Temu, quyền sở hữu trí tuệ lại đang được sử dụng như vũ khí chủ động, là đòn tấn công chiến lược để làm chậm hoặc làm suy yếu đối thủ.

Việc liên tục khởi kiện có thể tạo áp lực pháp lý và truyền thông khiến đối thủ phải chi phí lớn cho việc tuân thủ và tự vệ, đồng thời làm gián đoạn các hoạt động quảng bá, vận hành nền tảng và mở rộng thị phần.

2. Thách thức từ biên giới pháp lý trong thương mại điện tử

SHEIN và Temu đều là công ty có trụ sở tại Trung Quốc nhưng nhắm đến thị trường toàn cầu – đặc biệt là Hoa Kỳ và châu Âu. Vấn đề đặt ra là: liệu các thiết kế hoặc thương hiệu được bảo hộ tại Mỹ có thực sự được bảo vệ hiệu quả khi hành vi vi phạm xuất phát từ nước ngoài?

Điều này đòi hỏi một chiến lược sở hữu trí tuệ toàn cầu, trong đó các doanh nghiệp phải đăng ký bản quyền, nhãn hiệu và bằng sáng chế tại các thị trường trọng yếu, đồng thời chuẩn bị sẵn sàng về mặt pháp lý để thực thi quyền một cách kịp thời và hiệu quả.

3. Hệ lụy truyền thông và lòng tin người tiêu dùng

Vụ kiện không chỉ là vấn đề nội bộ doanh nghiệp mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến hình ảnh thương hiệu. Người tiêu dùng, đặc biệt là thế hệ Gen Z và Millennials – vốn nhạy cảm với đạo đức doanh nghiệp – có thể quay lưng với những thương hiệu bị cho là “đạo nhái”, “chơi xấu” hoặc không minh bạch. Do đó, quản trị rủi ro pháp lý trong môi trường số phải đi kèm với quản trị thương hiệu và quan hệ công chúng.