Trí tuệ nhân tạo (AI) đang thay đổi thế giới một cách nhanh chóng và toàn diện. Theo đó, sở hữu trí tuệ cũng là một trong những lĩnh vực có thể sẽ có những thay đổi đáng kể nhất. Các ứng dụng và công cụ AI hiện đang được sử dụng để tạo ra các sản phẩm và dịch vụ mới, tự động hóa các tác vụ và thậm chí tự sáng tạo các nội dung mới. Điều này đặt ra một số câu hỏi đối với luật sở hữu trí tuệ vốn được thiết lập để bảo vệ quyền và lợi ích của tác giả và nhà sáng tạo.
AI và SHTT
Một trong những câu hỏi cần lời giải nhất liên quan đến việc xác định ai là người có thể sở hữu quyền sở hữu trí tuệ đối với các tác phẩm do AI tạo ra. Ví dụ, nếu một hệ thống AI tạo ra một bài hát mới, ai là người có thể sở hữu bản quyền bài hát đó? Người đã tạo ra hệ thống AI? Người đã lập trình hệ thống? Người sở hữu dữ liệu đào tạo cho hệ thống AI? Hiện tại, không có câu trả lời rõ ràng cho câu hỏi này, và điều này có thể sẽ trở thành nguyên nhân của nhiều vụ kiện trong tương lai.
Bên cạnh đó, một vấn đề khác liên quan đến việc bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ của các sản phẩm trước nguy cơ bị xâm phạm bởi AI. Các hệ thống AI có thể được kẻ xấu sử dụng để tạo ra hàng giả, tự động hóa quy trình vi phạm bản quyền hay thậm chí tạo ra tin tức giả mạo. Điều này khiến những tác giả và nhà sáng tạo gặp phải nhiều khó khăn trong việc bảo về tác phẩm cũng như thực thi quyền sở hữu trí tuệ của họ.
Sự xuất hiện của AI cũng khiến những vấn đề liên quan đến các quy định về sáng chế xuất hiện nhiều hơn. Các quy định về sáng chế đã được thiết lập để bảo hộ quyền lợi của các nhà sáng chế, nhưng không rõ liệu các sáng chế do AI tạo ra có thể được cấp bằng sáng chế hay không. Ví dụ: nếu một hệ thống AI phát minh ra một loại dược phẩm mới, ai có thể sở hữu quyền đối với loại dược phẩm đó? Người đã tạo ra hệ thống AI? Người đã lập trình hệ thống? Chủ sở hữu dữ liệu đào tạo cho hệ thống? Một lần nữa, không có câu trả lời thỏa đáng nào cho câu hỏi này, và đây có thể sẽ trở thành nguyên nhân gây ra nhiều tranh chấp trong tương lai.
Sự phổ biến của công cụ AI đang gây ra những tác động đáng kể đến luật sở hữu trí tuệ cũng như gây ra thách thức mới cho những nhà sáng tạo và đổi mới. Theo đó, các quy định về luật SHTT sẽ cần phải được sửa đổi và bổ sung để bắt kịp với sự phát triển nhanh chóng của AI.
Bên cạnh những thách thức nêu trên, các công cụ AI cũng đã đặt ra những câu hỏi mới về vai trò của sở hữu trí tuệ khi máy móc ngày càng thể hiện khả năng sáng tạo hiệu quả. Một số người lập luận rằng AI cuối cùng sẽ khiến luật sở hữu trí tuệ trở nên lỗi thời, vì máy móc sẽ có thể tự tạo ra và phân phối các tác phẩm mà không cần sự can thiệp của con người. Bên cạnh đó, cũng có những ý kiến cho rằng các công cụ AI sẽ nhấn mạnh tầm quan trọng của luật sở hữu trí tuệ, vì chúng sẽ tạo ra những cơ hội mới cho hoạt động đổi mới và sáng tạo. Còn quá sớm để xác định rằng quan điểm nào là chính xác, nhưng rõ ràng AI đang gây ra những tác động sâu sắc đến luật sở hữu trí tuệ.