Hành vi xem phim lậu được hiểu là hành vi ‘xấu’ tại phần lớn các quốc gia và vùng lãnh thổ. Tuy nhiên, liệu nó có thật sự là hành vi vi phạm pháp luật và người xem có thể phải chịu trừng phạt không? Điều này sẽ còn phụ thuộc vào pháp luật của mỗi quốc gia cũng như xu hướng nới lỏng hay thắt chặt việc trừng phạt các hành vi vi phạm vào từng thời kì.
Điển hình, dù pháp luật có xác nhận hành vi xem phim lậu là hành vi vi phạm pháp luật nhưng do có quá nhiều trường hợp xem lậu diễn ra, khó thể xử phạt tất cả nên dần dần người dân coi việc xem phim lậu là hành vi tự nhiên.
Hoặc, cơ quan có thẩm quyền dù vẫn coi người xem phim lậu là cá nhân thực hiện hành vi vi phạm pháp luật song chỉ siết chặt việc trừng phạt qua bên phân phối thì cũng không có tác dụng răn đe hiệu quả.
Tại Hoa Kỳ, trong những năm đầu của thập kỷ 2000, phần lớn người xem phim lậu được xác định là vi phạm pháp luật vì họ xem phim trên các loại phần mềm có tính năng tự động chia sẻ với người dùng khác. Trong thời điểm hiện tại, người dùng cũng đang sử dụng công cụ tương tự thông qua tải các torrent trên mạng và mặc định bật lựa chọn seeding chia sẻ điểm kết nối dữ liệu, giúp những người dùng (người tải) sau có thể tải file dữ liệu đó nhanh hơn.
Tức là càng nhiều người dùng và tải thì những người dùng và tải sau sẽ càng dùng và tải dễ dàng hơn. Cơ chế đó rất phổ biến tại Hoa Kỳ khoảng 20 năm trước, thông qua các mạng PtP tự động thêm file dữ liệu của người dùng vào mạng lưới seeding.
Người dùng cơ chế này mặc định trở thành một nhà phân phối chứ không còn đơn thuần là người xem, mặc dù họ có thể không có nhận thức về điều này và chỉ đơn thuần là muốn xem một bộ phim miễn phí.
Thậm chí nếu người dùng không seeding, việc tải nội dung bất hợp pháp cũng thường vi phạm điều khoản dịch vụ của nhà cung cấp dịch vụ Internet (ISP) và họ có thể thu hồi quyền truy cập mạng nếu ngời dùng tiếp tục tải xuống ngay cả khi họ đã bỏ lựa chọn seeding đó (trên các trang torrent hiện nay là tích xanh bên cạnh thanh chỉ tiến độ tải dữ liệu).
Seeding có nghĩa là chia sẻ (các) tệp với các người dùng khác trên không gian mạng. Sau khi tải torrent hoàn tất, trong phạm vi cộng đồng những người dùng hoặc chia sẻ dữ liệu miễn phí hiện nay, nếu một người dùng ngay lập tức lựa chọn không chia sẻ seeding dữ liệu, hành vi này được đánh là giá kém đạo đức trong cộng đồng.
Các thành viên khác trong cộng đồng sẽ đánh giá người dùng này là ‘leecher’ có tác động bất lợi đến mục đích chung và hoạt động sống của toàn bộ cộng đồng, có thể dẫn đến các hành vi tiêu cực như hack máy tính tải dữ liệu, hoặc cấm tải, gia nhập các hội nhóm liên quan, chặn kết nối,…
Tác động của việc xem và truyền tải phim lậu đến ngành công nghiệp điện ảnh
Phần lớn người dân toàn cầu thường không coi trọng bản quyền âm nhạc hoặc phim ảnh và khái niệm “piracy” tức ám chỉ các hành vi đạo văn, đạo nhạc, xem phim lậu,… tổng hợp lại là các hành vi ăn cắp chất xám hoặc không tôn trọng chất xám của người khác.
Tuy nhiên, đây không phải là một tội ác không có nạn nhân. Ngành công nghiệp giải trí mỗi năm mất hàng tỷ đô la do vi phạm bản quyền, đe dọa việc làm và sự nghiệp của vô số người liên quan, không chỉ giới hạn trong những nghệ sĩ, người nổi tiếng giàu có.
Đôi khi các bản sao bất hợp pháp ngược lại lại được coi là hàng thật, hơn nữa, điều này có thể làm tổn thương uy tín của một nghệ sĩ giải trí nếu phiên bản bị cướp có chất lượng rõ ràng kém hơn, thậm chí chất lượng cao hơn cũng đem lại ảnh hưởng tiêu cực.
Các doanh nghiệp bán hàng hợp pháp các tác phẩm có bản quyền cũng mất tiền vì họ không thể cung cấp những phiên bản hợp pháp này với một giá có thể so sánh với giá của các phiên bản bị cướp. Cuối cùng, các chi phí của việc đạo nhái cuối cùng được chuyển sang người tiêu dùng, vì những tổn thất do vi phạm bản quyền buộc ngành công nghiệp giải trí phải tăng giá truy cập vào các tác phẩm có bản quyền.
Tuy nhiên, các nghiên cứu đã chỉ ra rằng việc tải xuống bất hợp pháp các bộ phim không ảnh hưởng quá nhiều đến lợi nhuận của ngành công nghiệp phim ảnh vì những người tải xuống thường là những người không có xu hướng trả tiền để xem một bộ phim. Nói cách khác, vì bản chất của những người xem phim lậu là họ có xem bộ phim đó hay không cũng không thuộc nhu cầu thiết yếu nên nếu không xem được phim lậu, họ cũng sẽ không trả tiền để xem bộ phim đó.
Ngược lại, việc xem phim lậu trong một vài báo cáo còn có tác động tích cực đến lợi nhuận của bộ phim vì khi người xem lậu chia sẻ về cảm nhận đối với bộ phim, có thể qua gia đình, bạn bè, hoặc các hội nhóm mạng xã hội, họ sẽ khuyến khích những người có nhu cầu và sẵn sàng bỏ tiền đi xem phim lựa chọn đi xem bộ phim đó.
Xác định hành vi phạm tội
Về mặt lý thuyết, người dùng chỉ có thể xem được một bộ phim khi họ chủ động truy cập vào các đường link tải hoặc xem phim lậu trực tuyến. Nhưng trên thực tế, có hàng tỷ cách khác nhau để một bộ phim lậu có thể tiến vào máy tính của một người dùng và qua đó, trở thành bằng chứng về hành vi vi phạm của họ, dù họ có nhận thức về điều đấy hay không.
Một số là hành vi phạm tội, một số chỉ là vi phạm dân sự, và một hoặc hai cách không phải là bất hợp pháp đối với người xem. Tại Hoa Kỳ, hành động xem một bộ phim bất kì không phải là hành vi bất hợp pháp với người xem.
Dẫu vậy, việc sử dụng các phần mềm như torrent để tải phim có tác dụng phụ không may là làm người dùng trở thành một nhà phân phối của bộ phim đó trong khi họ đang tải xuống, hoặc tiếp tục là nhà phân phối kể cả sau khi đã tải xong (đối với các trường hợp không đóng cổng seeding).
Trong trường hợp này, đây đã được xác định là hành vi vi phạm bản quyền trực tuyến trong một số quốc gia và có khả năng khiến người chia sẻ đó bị kiện, thậm chí bị giam giữ, bị tù giam bên cạnh các khoản phạt hành chính.
Trong phần lớn quốc gia, về cơ bản, hành vi xem hoặc tải xuống một bộ phim lậu sẽ không cấu thành hành vi vi phạm nhưng hành vi tải bộ phim đó lên các nền tảng khác lại khác. Tại vì khi đó, họ đã chuyển dịch từ cương vị người dùng, người tiêu thụ sản phẩm, dịch vụ sang người phân phối sản phẩm, dịch vụ đó.
Dẫu vậy, tại các quốc gia này, luật pháp vẫn chưa có quy định rõ ràng về mức độ nào được đánh giá là hành vi phân phối. Liệu chỉ việc không nhận thức được đầy đủ khả năng seeding của một trang torrent sẽ được đánh giá là đủ để cấu thành hành vi phạm tội hay người dùng phải có chủ đích, nhận thức rõ ràng trong việc chia sẻ mới cấu thành hành vi vi phạm?
Xử phạt cho hành vi ‘xem’ phim lậu tại Hoa Kỳ
Luật pháp Hoa Kỳ áp dụng cho 50 bang cấm mọi hành vi vi phạm bản quyền được thực hiện với mục tiêu lợi nhuận thương mại hoặc lợi ích tài chính cá nhân.
Luật cũng ngăn chặn việc sao chép hoặc phân phối (vật chất hoặc điện tử) một hoặc nhiều tác phẩm có bản quyền với tổng giá trị bán lẻ vượt quá 1.000 đô la trong thời gian 180 ngày. Cuối cùng, luật liên bang cấm phân phối một tác phẩm đang được chuẩn bị để phân phối thương mại bằng cách đưa nó lên mạng máy tính công cộng, trong khi biết rằng tác phẩm được thiết kế để phân phối thương mại.
Hình phạt tối đa cho vi phạm bản quyền cơ bản là một năm tù giam và một khoản phạt 100.000 đô la. Hình phạt tối đa cho vi phạm bản quyền xử lý hình sự thường là:
- Cho hành vi với mục tiêu lợi nhuận thương mại hoặc lợi ích tài chính cá nhân: năm năm tù giam và một khoản phạt 250.000 đô la
- Cho hành vi sao chép hoặc phân phối (giá trị bán lẻ vượt quá 1.000 đô la trong thời gian 180 ngày): ba năm tù giam và một khoản phạt 250.000 đô la
- Phân phối trên một mạng máy tính công cộng: ba năm tù giam (cho việc phân phối thông thường) hoặc năm năm tù giam (cho lợi nhuận thương mại hoặc lợi ích tài chính) và một khoản phạt 250.000 đô la
Hình phạt cho một bản án vi phạm bản quyền có thể tăng nếu bị cáo có tiền án tương tự trước đó như sao chép hơn 10 bản của các tác phẩm có bản quyền, phạm tội vi phạm bản quyền trong một thời gian lâu hơn 180 ngày, hoặc vi phạm tác phẩm có bản quyền trị giá hơn 2.500 đô la.
Vi phạm bản quyền cũng có thể dẫn đến một vụ kiện dân sự, ngay cả khi vi phạm không vì lợi nhuận. Thiệt hại trong những trường hợp này có thể bao gồm thiệt hại thực tế, lợi nhuận bị mất,…
