Bị tố đạo nhái, chắp vá văn hóa, Biti’s chính thức xin lỗi

Bitis vừa mới giới thiệu chiến dịch “Bloomin Central” để quảng bá thiết kế mới nhất. Tuy nhiên không lâu sau đó, cộng đồng người dùng đã nhận ra sự “đạo nhái” vải gấm, họa tiết sản phẩm Taobao. Ngay sau đó, phía đại diện của thương hiệu này đã chính thức lên tiếng xin lỗi.

Biti’s là một thương hiệu vốn không xa lạ gì với người tiêu dùng Việt Nam. Không chỉ có tiếng vang và sức nặng với loạt sản phẩm “Proudly Made In VietNam”, mà Biti’s còn luôn tự làm mới mình với những phong cách, biến hoá tích cực khi khai thác yếu tố văn hoá nước nhà để khơi gợi niềm tự hào dân tộc. Các chiến dịch “Đi để trở về”, “Hà Nội, Sài Gòn”… đã từng là những cơn sốt, được đông đảo giới trẻ Việt đón nhận cũng như nhận được cơn mưa lời khen, không chỉ Biti’s mới tự hào mà giới trẻ Việt cũng tự hào khi có một thương hiệu đáng “đồng tiền bát gạo” đến vậy.

Blooming’ Central là sản phẩm mới của Biti’s và đang được nhiều người quan tâm và kỳ vọng. Bởi lẽ ngay từ khi công bố, sản phẩm này không chỉ ghi điểm bởi thiết kế tôn vinh tinh thần Việt Nam mà còn bởi hành động nhân văn của nhãn hàng – trích 100k/ đơn đặt hàng đóng góp cho quỹ Tài năng trẻ miền Trung.

Tuy nhiên, mới đây, với dự án mới nhất mang tên “Bloomin Central” đang vấp phải những chỉ trích từ giới chuyên môn và người hâm mộ xung quanh thiết kế, từ khâu ý tưởng sáng tạo cho đến chọn lựa chất liệu và nguồn gốc văn hoá của hoạ tiết sử dụng.

“Bloomin Central” – sự chắp vá của nhiều nền văn hóa khác nhau?

Theo tạp chí L’Officiel Việt Nam, các yếu tố được Biti’s sử dụng nhưng không có mối liên kết mật thiết về văn hóa, không gian và thời gian như hình tượng “hoa nở trên đá” của người miền Trung, “nhang” của người Kinh, các họa tiết vân mây từ ngôn ngữ trang trí thời Nguyễn, thổ cẩm đặc trưng trang phục của dân tộc thiểu số và đồng xu cổ của người Kinh ở thời trung đại. Lý do cho sự kết hợp quá nhiều những yếu tố văn hóa này trên cùng một thiết kế lại là gì thì Biti’s vẫn chưa giải thích được.

Như vậy thiết kế này đang gồng gánh một tập hợp các chi tiết bao trùm nhiều thời kỳ lịch sử, nhiều khối văn hoá và các dân tộc không có tính tương đồng, mượn từ hình ảnh tâm linh, thương mại đến trang phục thường ngày mà chưa có sự xử lý để chúng trở nên tương thích và có thể đứng chung với nhau.

Có một vài đóng góp người tiêu dùng được ghi nhận về nguồn gốc chưa rõ ràng của những họa tiết trên vải thổ cẩm và nguồn gốc vải gấm.

Theo La Quốc Bảo – nổi tiếng là 9x với đam mê gìn giữ các giá trị di sản văn hoá, anh cho rằng “Hình dáng mây, thủy ba cột thủy (hoa văn sóng nước) lẫn cách phối màu hoàn toàn không có nét nào liên quan đến mỹ thuật cung đình Việt Nam, mà nếu xét về miền Trung, chính là nhà Nguyễn. Việc thiết kế lòng hộp giày là con Long Mã nhà Nguyễn cũng đã ngụ ý Biti’s cho rằng hoa văn trên gấm này là ‘bản sắc Việt Nam’? Nếu vậy, tôi cho rằng Biti’s đã phạm ‘cultural appropriation’ hay ‘đánh cắp văn hoá’. Dẫu có là thiết kế mới gần đây đi nữa, vẫn là sáng tạo của người Trung Quốc, được lấy cảm hứng từ bào phục triều Thanh nước họ”.

Không chỉ vậy, nhiều người còn chỉ ra Biti’s thông tin sai việc gắn mác văn hóa Việt Nam và văn hóa vùng miền. Theo ý kiến của người hâm mộ, hoa văn trên thổ cẩm giày là của người Chăm ở Ninh Thuận – Bình Thuận chứ không phải thổ cẩm ở Tây Nguyên như thương hiệu này nói.

Biti’s Hunter thật sự bất ngờ với sự khám phá Thổ cẩm Tây Nguyên mình đang sử dụng có nguồn gốc từ hoạ tiết hoa văn chân chó trong Thổ cẩm người Chăm. Biti’s Hunter ghi nhận sự khám phá này và sẽ chỉnh sửa ngay lập tức trong phần truyền thông để ghi nhận hoa văn Thổ cẩm của dân tộc Chăm.

Sử dụng chất liệu văn hóa bừa bãi – dùng hàng taobao cho sản phẩm tôn vinh Việt Nam?

Chưa dừng lại ở đó, Biti’s còn bị cáo buộc sử dụng chất liệu gấm hoa từ… Taobao Trung Quốc. Là chủ nhân của những đôi giày độc lạ với những họa tiết hoa văn triều Nguyễn Việt Nam với một sự am hiểu rộng về văn hóa và sản phẩm, La Quốc Bảo cho rằng việc Biti’s sử dụng gấm của Taobao với toàn bộ họa tiết Trung Quốc để đưa vào giày trong BST “Bloomin Central” mới ra mắt.

Cụ thể, “Trên bề mặt của thiết kế là một lớp hoa văn “được đầu tư sáng tạo, tìm tòi đa dạng vật liệu & tốn nhiều công sức sản xuất” đến từ Trung Quốc! Với những người am hiểu văn hóa Trung Hoa, nhìn vào đã biết ngay đây là hoa văn ‘hải thuỷ giang nhai 海水江崖’ Hàng Châu rất rất phổ biến trong việc làm đồ lưu niệm giá thấp, và bán nhiều nhất trên Taobao” – một loại gấm rẻ tiền, được sản xuất hàng loạt”.

Chiều ngày 12/10, fanpage Biti’s Hunter đã có những chia sẻ đầu tiên về nghi vấn này. Sau đó, đích thân Phó Tổng GĐ Marketing Biti’s – Hùng Võ cũng đã lên tiếng.

Phía Biti’s đưa ra lời xin lỗi vì chưa đáp ứng được kỳ vọng của mọi người về sản phẩm. Thừa nhận có sử dụng gấm Taobao, lý do được đưa ra là đã cố gắng tìm kiếm nguồn nguyên liệu vải trong nước, nhưng chưa tìm được nhà cung cấp có vải dệt phù hợp.

Qua đó, thấy rằng, đây cũng là một bài học rất lớn dành cho các thương hiệu khi kinh doanh trên khía cạnh văn hóa của chính dân tộc mình hay sử dụng bất kỳ yếu tố văn hóa truyền thống nào.