Nằm trong số 50 nền kinh tế GII có tiến bộ đáng kể nhất trong xếp hạng đổi mới sáng tạo theo thời gian cùng với Trung Quốc, Thổ Nhĩ Kỳ, Ấn Độ và Philippines, Việt Nam được đánh giá có tiềm năng thực sự để thay đổi cục diện đổi mới sáng tạo toàn cầu trong những năm tới.

Theo các chuyên gia Tổ chức Sở hữu trí tuệ thế thời, trong bối cảnh đại dịch COVID-19 diễn biến phức tạp và có nhiều tác động khó lường, ảnh hưởng lớn đến kinh tế-xã hội, khoa học – công nghệ và đổi mới sáng tạo trên toàn cầu, việc Việt Nam vẫn duy trì được vị trí trong tốp 50 quốc gia dẫn đầu là một nỗ lực rất lớn, đồng thời là tấm gương cho các nước đang phát triển khác trong việc coi đổi mới sáng tạo là một ưu tiên quốc gia.

Hình mẫu trong đổi mới sáng tạo

Chỉ số đổi mới sáng tại toàn cầu là bộ công vụ đánh giá xếp hạng năng lực đổi mới sáng tạo của các quốc gia, được WIPO phối hợp với Viện Portulans cùng Liên đoàn Công nghiệp Quốc gia Brazil (CNI), Liên đoàn Công nghiệp Ấn Độ (CII), Ecopetrol (Colombia) và Hiệp hội các nhà xuất khẩu Thổ Nhĩ Kỳ (TIM) thực hiện.

Theo báo cáo xếp hạng vừa được Tổ chức Sở hữu trí tuệ thế giới (WIPO) công bố thì Chỉ số đổi mới sáng tạo của Việt Nam năm 2021 xếp hạng thứ 44 và đứng trong nhóm 4 quốc gia xuất sắc bên cạnh Thổ Nhĩ Kỳ, Ấn Độ, Philippines và Trung Quốc. So với năm 2019 và 2020, chỉ số đổi mới sáng tạo của Việt Nam tụt hai bậc (năm 2019 và 2020 xếp thứ 42). Tuy nhiên báo cáo ghi nhận, năm nay Việt Nam có sự cải thiện thứ hạng đầu vào của đổi mới sáng tạo – tăng hai bậc (từ 62 lên 60) so với năm 2020, và giữ nguyên vị trí xếp hạng về đầu ra (thứ hạng 38).

Với sự chỉ đạo quyết liệt của Thủ tướng, các Phó Thủ tướng cũng như sự vào cuộc của nhiều bộ, ngành, địa phương, các viện nghiên cứu, trường đại học, doanh nghiệp, chỉ số GII của Việt Nam giữ vững được vị trí dẫn đầu trong nhóm các quốc gia có thu nhập trung bình thấp trong những năm qua.

Năm 2021, chỉ số GII của Việt Nam có kết quả nổi bật về Trình độ phát triển của thị trường, xếp hạng 22, tăng 12 bậc từ vị trí 34 năm 2020 – thứ hạng cao nhất từ trước tới nay của Việt Nam đối với trụ cột này. Đây cũng là trụ cột có thứ hạng cao nhất trong 7 trụ cột của GII.

Việt Nam tiếp tục được WIPO nhận xét như hình mẫu đáng học hỏi: “Việt Nam nằm trong số 50 nền kinh tế GII có tiến bộ đáng kể nhất trong xếp hạng đổi mới sáng tạo theo thời gian. Cùng với Trung Quốc, Thổ Nhĩ Kỳ, Ấn Độ và Philippines, Việt Nam có tiềm năng thực sự để thay đổi cục diện đổi mới sáng tạo toàn cầu trong những năm tới. Đó là chìa khóa để các quốc gia khác học hỏi từ các quốc gia như Việt Nam và tham gia nhóm các quốc gia liên tục đi lên về đổi mới sáng tạo”.

Việt Nam tiếp tục giữ vị trí đứng đầu về chỉ số đổi mới sáng tạo trong nhóm các quốc gia có cùng mức thu nhập.

Đầu tư cho đổi mới sáng tạo là hướng đi bền vững trong đại dịch

Trong 2 năm qua, Việt Nam cũng như hầu hết các nước trên thế giới đã trải qua đại dịch COVID-19 toàn cầu với ảnh hưởng không nhỏ tới nền kinh tế, từ sản xuất kinh doanh, nghiên cứu, phát triển tới mọi mặt của đời sống, trong đó có hoạt động đổi mới sáng tạo. Tuy nhiên, đầu tư cho đổi mới sáng tạo vẫn được duy trì trong suốt 2 năm vừa qua cho thấy chỉ có đầu tư vào đổi mới sáng tạo mới là một trong những hướng đi bền vững cho thế giới cũng như cho Việt Nam trong việc chống chọi với đại dịch COVID-19.

Dẫn chứng quá trình đầu tư cho đổi mới sáng tạo của Việt Nam được thể hiện qua các kết quả nghiên cứu phát triển trong nhiều năm qua và kịp thời đưa vào ứng phó với đại dịch COVID-19, Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Bùi Thế Duy cho biết, bộ kit xét nghiệm do Việt Nam tự nghiên cứu, chế tạo và phát triển đã xuất hiện đúng lúc và đưa vào sản xuất, sử dụng trong 2 năm qua. Bên cạnh đó là hàng loạt các kết quả khác như Việt Nam đã nghiên cứu và phát triển robot tự hành hỗ trợ chăm sóc y tế, máy tạo oxy dòng cao; nghiên cứu vaccine Nanocovax… Tất cả yếu tố liên quan đếnkhoa học và công nghệ, đổi mới sáng tạo để tiếp tục ứng phó với đại dịch COVID-19 cũng như chống đứt gãy trong chuỗi sản xuất kinh doanh, khôi phục kinh tế trong thời gian tới… cũng phần nào thể hiện trong chỉ số sáng tạo toàn cầu của Việt Nam năm 2021.

Ông Andrew Micheal Ong, đại diện Văn phòng Khu vực châu Á – Thái Bình Dương của WIPO cho rằng, Việt Nam cần có mục tiêu chiến lược trong việc thúc đẩy đa dạng các đổi mới sáng tạo.

Theo các chuyên gia, để có thể tiếp tục cải thiện, nâng cao năng lực đổi mới sáng tạo, Việt Nam cần nhìn tổng thể hệ thống đổi mới sáng tạo quốc gia, tập trung vào các trường đại học, viện nghiên cứu để tạo ra tri thức; đồng thời, tập trung vào doanh nghiệp để truyền tải tri thức vào việc phát triển kinh tế – xã hội, qua đó có thể đổi mới đầu ra.