Việt Nam Xếp Hạng 44 Theo Chỉ Số Đổi Mới Sáng Tạo Toàn Cầu, Dẫn Đầu Ở Ba Chỉ Số Quan Trọng

Vào ngày 26/9/2024, Tổ chức Sở hữu Trí tuệ Thế giới (WIPO) đã công bố Báo cáo Chỉ số Đổi mới Sáng tạo Toàn cầu (GII) 2024 tại Geneva, Thụy Sĩ. Việt Nam xếp hạng 44 trong tổng số 133 quốc gia và nền kinh tế, tăng 2 bậc so với năm 2023.

Dẫn Đầu Thế Giới Ở 3 Chỉ Số Đổi Mới Quan Trọng

Đáng chú ý, Việt Nam tiếp tục giữ vững vị trí dẫn đầu thế giới ở ba chỉ số quan trọng: Nhập khẩu công nghệ cao, Xuất khẩu công nghệ cao và Xuất khẩu hàng hóa sáng tạo.

Thứ hạng của Việt Nam với chỉ số đầu vào đổi mới sáng tạo tăng 4 bậc, từ vị trí 57 năm 2023 lên 53 năm 2024. Đầu vào đổi mới sáng tạo được đánh giá dựa trên 5 tiêu chí: Thể chế, Nguồn nhân lực và Nghiên cứu, Cơ sở hạ tầng, Trình độ phát triển của thị trường, và Trình độ phát triển của doanh nghiệp.

Bên cạnh đó, chỉ số đầu ra đổi mới sáng tạo cũng cải thiện, từ vị trí 40 năm 2023 lên 36 năm 2024. Chỉ số đầu ra đổi mới sáng tạo được xác định với 2 tiêu chí chính: Sản phẩm tri thức và công nghệ, và Sản phẩm sáng tạo.

Việt Nam duy trì vị trí thứ 2 trong nhóm các quốc gia thu nhập trung bình thấp, chỉ đứng sau Ấn Độ (hạng 39). Trong nhóm các quốc gia thu nhập trung bình cao, có năm quốc gia xếp trên Việt Nam: Trung Quốc (hạng 11), Malaysia (hạng 33), Thổ Nhĩ Kỳ (hạng 37), Bulgaria (hạng 38), và Thái Lan (hạng 41). Các quốc gia còn lại đều thuộc nhóm có thu nhập cao và nền công nghiệp phát triển. Trong khu vực ASEAN, Việt Nam đứng thứ 4, sau Singapore, Malaysia, và Thái Lan.

Theo Báo cáo GII 2024, WIPO ghi nhận Việt Nam là một trong 8 quốc gia thu nhập trung bình có sự cải thiện thứ hạng nhiều nhất kể từ năm 2013, cùng với Trung Quốc, Thổ Nhĩ Kỳ, Ấn Độ, Philippines, Indonesia, Iran, và Maroc. Việt Nam cũng là một trong ba quốc gia giữ kỷ lục có thành tích vượt trội so với mức độ phát triển trong 14 năm liên tiếp, cùng với Ấn Độ và Moldova.

Trong suốt 14 năm qua, Việt Nam luôn đạt kết quả chỉ số đổi mới sáng tạo cao hơn so với mức độ phát triển, cho thấy khả năng chuyển đổi nguồn lực đầu vào thành kết quả đầu ra sáng tạo. Điểm số các tiêu chí của Việt Nam cao hơn các quốc gia trong nhóm thu nhập trung bình thấp, và thậm chí vượt qua nhóm thu nhập trung bình cao, ngoại trừ tiêu chí về Nguồn nhân lực và Nghiên cứu.

Cải Thiện Đáng Kể Ở Nhiều Chỉ Số

Việt Nam nằm trong top 10 toàn cầu ở ba chỉ số quan trọng khác: Tốc độ tăng năng suất lao động (hạng 3), Số lượng ứng dụng điện thoại thông minh được tạo ra (hạng 7), và Tỷ lệ chi cho nghiên cứu và phát triển của doanh nghiệp so với tổng chi cho nghiên cứu và phát triển (hạng 9).

Về cơ sở hạ tầng, Việt Nam xếp hạng 56 năm 2024, tăng 14 bậc từ vị trí 70 năm 2023. Sự cải thiện này phần nào đến từ việc WIPO thay đổi phương pháp đánh giá, loại bỏ chỉ số Chất lượng môi trường (nơi Việt Nam thường xếp hạng thấp, 130 năm 2023) và thay thế bằng chỉ số Tỷ lệ sử dụng năng lượng phát thải carbon thấp. Việt Nam đạt 26,8% ở chỉ số mới này, xếp hạng 46.

Hai chỉ số liên quan đến năng lượng cũng có sự cải thiện tích cực: Sản lượng điện tính theo triệu dân tăng 5 bậc, từ vị trí 75 năm 2023 lên 70, và GDP trên đơn vị năng lượng sử dụng tăng 4 bậc từ hạng 72 lên hạng 68.

Về trình độ phát triển thị trường, Việt Nam tăng 6 bậc, lên vị trí 43. Chỉ số được cải thiện mạnh nhất trong trụ cột này là Số thương vụ đầu tư mạo hiểm trên mỗi GDP, tăng 10 bậc, hiện xếp hạng 50. Tỷ lệ Tín dụng nội địa cho khu vực tư nhân cũng tăng 6 bậc, lên vị trí 15, đây là một trong những điểm mạnh của Việt Nam theo WIPO.

Ngoài ra, hai chỉ số khác cũng tăng 3 bậc: Vốn hóa thị trường của các công ty niêm yết (% GDP) từ hạng 36 lên 33, và Số thương vụ đầu tư mạo hiểm nhận được tiếp tục xu hướng tăng, từ hạng 54 năm 2021 lên 44 năm 2024.

Phát Triển Doanh Nghiệp và Đầu Ra Tri Thức Đạt Kết Quả Tích Cực

Năm 2024, Việt Nam xếp hạng 46 về Trình độ phát triển doanh nghiệp, tăng 3 bậc so với năm 2023. Trong đó, chỉ số mạnh nhất là Nhập khẩu công nghệ cao (% tổng giao dịch thương mại), tăng 3 bậc, giữ vững vị trí dẫn đầu thế giới (hạng 1). Chỉ số Trả tiền bản quyền (% tổng giao dịch thương mại) cũng tăng 5 bậc, từ vị trí 85 năm 2023 lên 80.

Các chỉ số thuộc nhóm Liên kết sáng tạo đều có sự cải thiện, góp phần nâng hạng nhóm chỉ số này từ vị trí 43 lên 41.

Về đầu ra sản phẩm tri thức và công nghệ, Việt Nam xếp hạng 44, tăng 4 bậc so với năm 2023. Hai chỉ số tiếp tục là điểm mạnh của Việt Nam gồm: Xuất khẩu công nghệ cao (% tổng giao dịch thương mại), đã vươn lên đứng đầu thế giới sau khi xếp hạng 3 năm 2023, và Tốc độ tăng năng suất lao động (GDP/người lao động) đứng hạng 3, tăng 1 bậc.

Ngoài ra, chỉ số Định giá các công ty kỳ lân (% GDP) tăng 2 bậc, xếp hạng 31. Hiện Việt Nam có 2 công ty kỳ lân, với tổng giá trị chiếm 1,1% GDP.

Chỉ số Sản lượng ngành công nghệ cao (% tổng sản lượng sản xuất) tăng 10 bậc, xếp hạng 28. Sản lượng ngành công nghệ cao chiếm tỉ trọng ngày càng cao trong tổng sản lượng sản xuất của Việt Nam. Chỉ số Xuất khẩu dịch vụ ICT dù còn thấp nhưng đã tăng 20 bậc, từ 115 năm 2023 lên 95 năm 2024.

Mặc dù Việt Nam đã có nhiều tiến bộ, vẫn còn một số chỉ số cần được quan tâm và cải thiện thêm.