Năm 2025 đánh dấu bước chuyển mình quan trọng trong chính sách bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ (SHTT) của Việt Nam. Trước sức ép từ các đối tác thương mại lớn và sự gia tăng của các hành vi xâm phạm quyền trên không gian mạng, Chính phủ Việt Nam đã triển khai hàng loạt biện pháp mạnh nhằm xử lý hàng giả, hàng nhái và vi phạm bản quyền kỹ thuật số – đặc biệt trong bối cảnh đàm phán thương mại song phương với Hoa Kỳ đang gia tăng cường độ.

1. Bối cảnh pháp lý và thương mại

Việt Nam hiện đang là đối tác thương mại quan trọng của Hoa Kỳ, nhưng cũng bị liệt kê trong danh sách theo dõi về thực thi quyền SHTT theo báo cáo Special 301 của Văn phòng Đại diện Thương mại Hoa Kỳ (USTR). Một trong những vấn đề nổi cộm là tình trạng nhập khẩu hàng giả và sử dụng phần mềm không có bản quyền trong doanh nghiệp, đặc biệt là trong các ngành sản xuất, sáng tạo nội dung số và thương mại điện tử.

Trong nửa đầu năm 2025, các cơ quan chức năng đã phối hợp tăng cường kiểm tra tại các cửa khẩu trọng điểm như Hải Phòng, Đà Nẵng, TP.HCM và sân bay Nội Bài. Các sản phẩm có dấu hiệu giả mạo thương hiệu nổi tiếng như Lego, Mattel, Gucci, Prada, Google hay Samsung đã bị tạm giữ để xác minh quyền SHTT và xuất xứ.

2. Thực thi quyền SHTT trong môi trường số

Không chỉ dừng lại ở hàng hóa vật lý, Việt Nam đang đối mặt với làn sóng vi phạm bản quyền số ngày càng tinh vi – từ việc sử dụng phần mềm lậu đến sao chép nội dung trái phép trên nền tảng OTT, mạng xã hội và website tin tức. Bộ Thông tin và Truyền thông cùng với Bộ Công an đã bắt đầu thực hiện các đợt rà soát chuyên sâu, xử lý hành vi phát tán phần mềm crack, vi phạm quyền tác giả âm nhạc, phim ảnh và sách điện tử.

Ngoài ra, Luật Sở hữu trí tuệ sửa đổi (có hiệu lực từ đầu 2023) đã mở đường cho việc áp dụng biện pháp công nghệ và ngăn chặn hành vi xâm phạm ngay trên nền tảng trực tuyến, như yêu cầu gỡ bỏ nội dung vi phạm và buộc nền tảng chịu trách nhiệm nếu không thực hiện đúng quy định.

3. Vai trò của doanh nghiệp và luật sư

Trong bối cảnh siết chặt quản lý, doanh nghiệp – đặc biệt là các nhà sản xuất, nhà nhập khẩu và nhà cung cấp dịch vụ số – cần chủ động rà soát lại các tài sản SHTT mà mình đang sở hữu, sử dụng hoặc phân phối. Việc đăng ký nhãn hiệu, sáng chế, kiểu dáng công nghiệp hay bản quyền phần mềm không chỉ mang tính bảo hộ pháp lý mà còn giúp chứng minh thiện chí và tuân thủ trước cơ quan chức năng.

Bên cạnh đó, việc xây dựng chiến lược bảo vệ SHTT hiệu quả cần đến sự đồng hành của các đơn vị tư vấn pháp lý chuyên nghiệp, từ khâu đăng ký, thương lượng hợp đồng cấp phép, đến xử lý vi phạm thông qua các kênh hành chính, dân sự hoặc hình sự.

4. Kết luận và khuyến nghị

Nỗ lực của Chính phủ Việt Nam trong việc tăng cường thực thi quyền sở hữu trí tuệ – cả trong môi trường vật lý lẫn số – là bước đi cần thiết để khẳng định vị thế quốc gia trên bản đồ thương mại toàn cầu. Tuy nhiên, hiệu quả cuối cùng phụ thuộc vào sự phối hợp đồng bộ giữa cơ quan nhà nước, doanh nghiệp và người tiêu dùng.

Khuyến nghị dành cho doanh nghiệp:

  • Đăng ký và gia hạn quyền SHTT đầy đủ, kịp thời.
  • Kiểm tra tính hợp pháp của phần mềm và nội dung số đang sử dụng.
  • Chủ động theo dõi thị trường để phát hiện hành vi xâm phạm và tiến hành xử lý sớm.






    RELATED ARTICLESMORE FROM AUTHOR