Thúc đẩy giáo dục sở hữu trí tuệ tại Việt Nam từ sớm – Hướng đi chiến lược cho thế hệ sáng tạo tương lai

Tại hội thảo chia sẻ kinh nghiệm giáo dục sở hữu trí tuệ (SHTT) cho học sinh phổ thông do Cục Sở hữu trí tuệ (Bộ Khoa học và Công nghệ) tổ chức sáng 25/3, các chuyên gia trong và ngoài nước nhấn mạnh tầm quan trọng của việc đưa nội dung đổi mới sáng tạo, sở hữu trí tuệ và khởi nghiệp vào chương trình giáo dục phổ thông ngay từ sớm.

Bà Altaye Tedla Desta, Trưởng bộ phận đào tạo trực tuyến của Học viện WIPO (Tổ chức SHTT Thế giới), cho rằng Việt Nam cần xác định rõ các yếu tố cần thiết để tích hợp kiến thức sở hữu trí tuệ vào chương trình giảng dạy ở các cấp học. Theo bà, nhiều ý tưởng sáng tạo hiện nay gặp trở ngại trong quá trình thương mại hóa, hoặc thậm chí bị đánh cắp, sao chép mà không được bảo hộ, gây tổn thất cho các nhà sáng tạo trẻ, doanh nghiệp và cả nền kinh tế.

Bà nhấn mạnh: “Sở hữu trí tuệ không chỉ đơn thuần là bảo hộ pháp lý, mà còn là một chiến lược để kiếm tiền, trao quyền cho người sáng tạo, và tạo điều kiện đưa tri thức – kể cả tri thức cộng đồng – đến thị trường một cách an toàn.” Những nhà đổi mới thành công, theo bà, không chỉ tạo ra sáng chế mà còn có kế hoạch cụ thể để biến sáng chế thành sản phẩm, dịch vụ đáp ứng nhu cầu thị trường.

Để làm được điều này, bà Desta đề xuất tích hợp nội dung đổi mới sáng tạo, SHTT và khởi nghiệp vào các môn học khác nhau ngay từ cấp học nhỏ tuổi. Dẫn các nghiên cứu, bà cho biết độ tuổi từ 12 đến 20 là thời điểm đỉnh cao của sự sáng tạo, khi học sinh bắt đầu nhận ra năng lực và sở thích riêng. Tuy nhiên, cấu trúc giáo dục truyền thống hiện nay lại đang hạn chế tiềm năng đó bằng cách phân chia kiến thức theo các môn học cứng nhắc.

Chia sẻ quan điểm này, ông Trịnh Văn Sơn – Tổng Giám đốc Công ty cổ phần truyền thông Trường Thành – nhấn mạnh vai trò của giáo dục SHTT trong việc hình thành văn hóa sở hữu trí tuệ tại Việt Nam. Ông cho biết Trường Thành và Smartschool đang phối hợp xây dựng nội dung đào tạo, tham khảo kinh nghiệm trong và ngoài nước nhằm phát triển chương trình học phù hợp với điều kiện Việt Nam. Mục tiêu là nhanh chóng hoàn thiện học liệu số để hỗ trợ nhà trường và các cơ quan quản lý triển khai hiệu quả chương trình giáo dục SHTT cho học sinh các cấp.

Cũng tại hội thảo, ông Lưu Hoàng Long – Cục trưởng Cục Sở hữu trí tuệ – cho biết giáo dục SHTT ở bậc phổ thông tại Việt Nam vẫn còn là lĩnh vực mới, chưa được triển khai bài bản. Ông đánh giá cao các sáng kiến từ doanh nghiệp như Trường Thành và kêu gọi sự tham gia của các tổ chức, cá nhân trong việc xây dựng nền văn hóa sở hữu trí tuệ, phù hợp với định hướng Chiến lược SHTT quốc gia đến năm 2030.

Một khảo sát của Cục SHTT cho thấy, 74% học sinh tiểu học và 87% học sinh trung học cơ sở chưa từng tiếp cận với kiến thức sở hữu trí tuệ. Tuy nhiên, phần lớn học sinh đều thể hiện sự quan tâm và sẵn sàng tiếp nhận nội dung này nếu được đưa vào chương trình học. Từ đó, TS. Nguyễn Hoàng Hạnh – Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu, Đào tạo và Hỗ trợ, Tư vấn (thuộc Cục SHTT) – kiến nghị các cơ quan quản lý giáo dục cần nghiên cứu các hình thức phù hợp để triển khai giảng dạy SHTT trong trường phổ thông.

Đưa ra con số đáng lưu ý, ông Lê Ngọc Lâm – nguyên Phó Cục trưởng Cục SHTT – cho biết hơn 95% các dự án khởi nghiệp thất bại do thiếu nền tảng về sở hữu trí tuệ. Vì vậy, theo ông, cần mạnh dạn đi trên “con đường mới” với những mô hình đào tạo hiện đại, hiệu quả hơn.

Cục SHTT cam kết sẽ tiếp tục phối hợp với Bộ Giáo dục và Đào tạo, doanh nghiệp, nhà trường và các đơn vị liên quan nhằm đưa kiến thức sở hữu trí tuệ đến gần hơn với thế hệ trẻ – những người đang và sẽ đóng vai trò quan trọng trong hệ sinh thái đổi mới sáng tạo quốc gia. Với định hướng đúng đắn và sự đồng hành của toàn xã hội, giáo dục sở hữu trí tuệ hoàn toàn có thể trở thành nền tảng chiến lược cho sự phát triển bền vững của Việt Nam trong kỷ nguyên tri thức.

(Theo thông tin từ VnExpress và Cục Sở hữu trí tuệ Việt Nam)