Quyền đối với giống cây trồng bao gồm những quyền nào? Định nghĩa về giống cây trồng theo Luật Sở hữu trí tuệ Việt Nam là gì? Yêu cầu, điều kiện để đăng ký bảo hộ giống cây trồng là gì?
Theo Luật Sở hữu trí tuệ, Giống cây trồng là quần thể cây trồng thuộc cùng một cấp phân loại thực vật thấp nhất, đồng nhất về hình thái, ổn định qua các chu kỳ nhân giống, có thể nhận biết được bằng sự biểu hiện các tính trạng do kiểu gen hoặc sự phối hợp của các kiểu gen quy định và phân biệt được với bất kỳ quần thể cây trồng nào khác bằng sự biểu hiện của ít nhất một tính trạng có khả năng di truyền được.
Quyền đối với giống cây trồng là quyền của tổ chức, cá nhân đối với giống cây trồng mới do mình chọn tạo hoặc phát hiện và phát triển hoặc được hưởng quyền sở hữu. Quyền này được xác lập trên cơ sở sở hữu Văn bằng bảo hộ giống cây trồng do cơ quan nhà nước có thẩm quyền cấp.
Giống cây trồng được chọn tạo hoặc phát hiện và phát triển do sử dụng ngân sách nhà nước hoặc từ dự án do Nhà nước quản lý thì quyền đối với giống cây trồng đó thuộc về Nhà nước.
Đối tượng quyền giống cây trồng
Đối tượng quyền đối với giống cây trồng là giống cây trồng và vật liệu nhân giống.
Theo quy định Việt Nam, các đối tượng giống cây trồng được bảo hộ là tất cả các loại giống cây được tạo ra, phát hiện hoặc được phát triển từ giống cũ. Các giống cây này phải nằm trong danh mục giống do bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn ban hành.
Giống cây trồng muốn được đăng ký bảo hộ tại Việt Nam cần phải đáp ứng 5 yêu cầu: Tính mới; Tính khác biệt; Tính đồng nhất; Tính ổn định; Sở hữu tên phù hợp.
Yêu cầu, điều kiện đăng ký bảo hộ giống cây trồng tại Việt Nam
Tính mới
Giống cây trồng được coi là có tính mới nếu vật liệu nhân giống hoặc sản phẩm thu hoạch của giống cây trồng đó chưa được người có quyền đăng ký.
Tính khác biệt
Giống cây trồng đáp ứng được coi là có tính khác biệt nếu có khả năng phân biệt rõ ràng với các giống cây trồng khác được biết đến rộng rãi tại thời điểm nộp đơn hoặc ngày ưu tiên nếu đơn được hưởng quyền ưu tiên.
Giống cây trồng được biết đến rộng rãi là giống cây trồng thuộc một trong các trường hợp sau đây:
- Giống cây trồng mà vật liệu nhân giống hoặc vật liệu thu hoạch của giống đó được sử dụng một cách rộng rãi trên thị trường ở bất kỳ quốc gia nào tại thời điểm nộp đơn đăng ký bảo hộ;
- Giống cây trồng đã được bảo hộ hoặc đưa vào Danh mục giống cây trồng ở bất kỳ quốc gia nào;
- Giống cây trồng là đối tượng trong đơn đăng ký bảo hộ hoặc đơn đăng ký vào Danh mục giống cây trồng ở bất kỳ quốc gia nào, nếu các đơn này không bị từ chối.
Tính đồng nhất
Giống cây trồng đáp ứng tiêu chuẩn bảo hộ giống cây trồng về tính đồng nhất nếu có sự biểu hiện như nhau về các tính trạng liên quan, trừ những sai lệch trong phạm vi cho phép đối với một số tính trạng cụ thể trong quá trình nhân giống.
Tính ổn định
Giống cây trồng đáp ứng tiêu chuẩn bảo hộ giống cây trồng về tính ổn định nếu các tình trạng liên quan của giống cây trồng đó vẫn giữ được các biểu hiện như mô tả ban đầu, không bị thay đổi sau mỗi vụ nhân giống hoặc sau mỗi chu kỳ nhân giống trong trường hợp nhân giống theo chu kỳ.
Tên của giống cây trồng
Tên của giống cây trồng không thể vi phạm thuần phong mỹ tục của người Việt Nam và các tiêu chuẩn chung trên thế giới. Người đăng ký cần đăng ký tên của giống cây trồng với cơ quan quản lý nhà nước về quyền với giống cây trồng.
Nếu giống cây trồng đã được đăng ký bảo hộ ở bất kỳ quốc gia nào khác có ký kết với Việt Nam thỏa thuận về bảo hộ giống cây trồng thì cái tên về giống cây trồng đăng ký tại Việt Nam phải trùng với tên đã đăng ký bảo hộ tại các quốc gia đó.
Tên giống cây phù hợp nếu tên đó dễ phân biệt với các giống khác được biết đến rộng rãi. Tên của giống cây trồng được coi là không phù hợp nếu cái tên:
- Chỉ bao gồm các chữ số, ngoại lệ là chữ số liên quan đến đặc tính hoặc sự hình thành giống đó.
- Vi phạm những quy tắc đạo đức xã hội.
- Dễ hiểu nhầm về các đặc tính, đặc trưng của giống đó.
- Dễ hiểu nhầm về danh tính của tác giả.
- Trùng hoặc tương tự đến mức gây nhầm lẫn với tên thương mại, chỉ dẫn địa lý, nhãn hiệu đã được bảo hộ trước ngày công bố.
- Ảnh hưởng đến các quyền đã có trước đó của tổ chức, cá nhân khác.
Ngoài ra, tổ chức, cá nhân thực hiện chào bán hoặc đưa ra thị trường vật liệu nhân giống của giống cây trồng phải sử dụng tên giống cây trồng giống như tên đã ghi trong văn bằng bảo hộ. Việc này vẫn cần phải được áp dụng, thực hiện kể cả sau khi giống cây trồng đã hết thời gian bảo hộ.
Khi tên giống cây trồng được kết hợp với nhãn hiệu hàng hóa, tên thương mại hoặc các chỉ dẫn tương tự với tên giống cây trồng đã được đăng ký bảo hộ giống cây trồng tại Việt Nam để chào bán hoặc đưa ra thị trường thì tên đó vẫn phải có khả năng nhận biết một cách dễ dàng.
Nguyên tắc nộp đơn đối với việc đăng ký bảo hộ giống cây trồng tại Việt Nam
Việt Nam áp dụng nguyên tắc nộp đơn đầu tiên. Theo đó, bên nào nộp đơn đăng ký yêu cầu xác lập quyền bảo hộ đối với giống cây trồng trước sẽ có quyền đối với giống cây trồng đó, miễn là đơn đăng ký đó hợp lệ.
Nếu trong trường hợp có nhiều bên đăng ký bảo hộ trong cùng một ngày, nghĩa là có cùng ngày nộp đơn thì Bằng bảo hộ sẽ chỉ được cấp cho một người duy nhất.
Các bên liên quan có thể thỏa thuận với nhau để lựa chọn xem ai sẽ là bên có quyền đối với giống cây trồng đó. Nếu không thể thỏa thuận được thì cơ quan quản lý nhà nước về quyền đối với giống cây trồng sẽ xem xét để cấp Văn bằng bảo hộ giống cây trồng trên cơ sở xác định người đầu tiên đã chọn tạo hoặc phát hiện và phát triển giống cây trồng đó.
Ngoài ra, như đã nhắc đến ở trên, người đăng ký có thể yêu cầu hưởng quyền yêu tiên nếu họ nộp đơn đăng ký bảo hộ giống cây trồng trong thời hạn 12 tháng (1 năm) kể từ ngày nộp đơn đăng ký bảo hộ cùng một giống cây trồng tại nước có ký kết hiệp ước, thỏa thuận với Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam về bảo hộ giống cây trồng.
Một trong những hiệp định, công ước về giống cây trồng mà Việt Nam đã ký kết chính là Hiệp hội Quốc tế về Bảo hộ giống cây trồng mới (UPOV) với tiêu chí hoạt động là “Cung cấp và hỗ trợ hệ thống bảo hộ giống cây trồng mới hoạt động một cách có hiệu quả, với mục tiêu khuyến khích việc phát triển các giống cây trồng mới vì lợi ích cộng đồng”.
